Тупроқшунослик олий ў қ ув юртлариаро илмий-услубий бирлаш

б ор ади .
Биринчи шўрланиш даври сульфатли тип шўрланишдан
бош лапиб, 
шўрланиш дараж аси ортиши билан олдин 
хлорли-
сульфатли ва ниҳоят сульфатли-хлоридли шўрланишга қадар етади.
Вақти-вақти билан сув босиб турадиган, ўзлаштирилмаган ерларда
ёки сугориш сувлари ташланиб юбориладиган пастқамликларда ўт-
лоқи ш ўрхок тупроқлар ҳосил бўлади. Сув босмайдиган ерларда эса
типик ш ўрхоклар ҳосил бўлади.

---

Б ўз тупроқлар дарё ёйилмаларида (шарқий Ф аргол а) шўр-
ланиш чўл зонасининг дарё ёйилмалари ерларига (Қ аш қадарё, Ше-
р обод, М урғоб) нисбатан оз бўлади.
Сизот сувлари ер яқин бўлган ўтлоқи ва ботқоқ-ўтлоқи туп-
роқларнинг остки қатламлари мергеллашган ва қаттиқлашган кар-
бонатли плиталардан иборат бўлади. Бундай қатламлар кучли шўр-
ланган бўлса, унинг кимёвий таркибига кўра гидрокарбонатли ва
сульфатли типли 
шўрланиш бўлиб, унинг устки тупроқ қатлами
яна қаттиқлашади ва гипс ҳам карбонат билан бирикиб арзикларни
ҳоси л қилади, бундай ш ўрланишни арзик деб юритилади.
Агар сизот таркибидаги магний катиони кўп бўлса, шохли
қатламнинг устида магний карбонатлар ва бикарбонатлар йигилиб,
усимликлар учун ж уда хавф ли ҳисобланади.
А л л ю в и а л ш ў р л а н и ш ти п и га учраган тупроқлар бизнинг
мамлакатимизда оқар дарёларнинг водий 
дельталарида (қуйи
оқимида) кенг тарқалгандир. Оқар дарёларнинг кўпчилиги ж ум ҳу-
риятимизда тоғликлардан бош ланиб ўзларининг сувларини денгиз
ва кўлларга қўяди.
Зараф ш он, Қашқадарё, М урғоб, Тедж ен сингари кичик д а ­
рёларнинг суви бутунлай сугоришга сарф ланади. Сугориш давридан