Тупроқшунослик олий ў қ ув юртлариаро илмий-услубий бирлаш

Ш уларни ҳнсобга олиб, 
В.Л . 
Ковда тупроқ 
ва унинг
қатламларидаги гуз захираси харакгерига қараб, унинг табиатда
айланишини учта гипга булади:
1) 
Тузлар 
даврдан-даврга 
ошиб 
боради 
(мансумий
қайтарилмайдигап шўрлапиш типи): захира.
2) Тузлар захира ўзгармасдан қолади (мавсумий қайтариладиган
типи).
3) 
Тузлар жамғармаси даврдан-даврга камайиб боради (м ав­
сумий қайтарилмайдиган шўрсизланиш типи).
Ковда тузларнинг умумий йиғиндисини (ш урсизланиш ёки
шурланиш ж араёни) алоҳида кўрсагкич билан белгилаб, коэф ф ици­
ент қўйишни таклиф қилади ва бу коэффициент ф анда уз ўрнини
топадп. Бу коэффициент (С А С ) - ТМ А тузларни мавсумий аккуму-
ляцияси 
деб белгиланади ва унинг муносабатини тузларнинг ум у­
мий миқдорини куздан-баҳорга қараб ўзгаришини тупроқ профил-
ларидаги тузларни миқдорий ёки тонна ҳисобида ифодалайди.
Мисол учун Копеттоғ ён-бағирларида, Ғарбий Ҳ исор тоги-
пинг атрофида, Сирдарё ва Амударёнинг қадимги дельталарида
ҳамда Қарши чўлида ж уда катта майдонни эгаллаб ётибди.
Бу майдонларнинг иқлимий шароити сур-тусли ва боигқа
тунроқ зоналарига ухшаш бўлиб, тупроқ устки қисми юпқа қатлами
билан қоплангандир. Енгил механик таркибли тупроқлар тарқалган
ерларида ёгингарчилик кўп булган вақтларда тупроқни 50 емгача
намлатиш мумкин ва тупроқ 
1 0 - 2 0
кун давомида тўла нам сиғимига
эга булиши мумкин, шу вақтлардагина ўсимликлар яхши ривожла-

---

нади. Ё з ойларида эса нам лик максимал гигроскопик намликдан ҳам
кам бўлиб. ўсимликлар усиши учун шароит бўлмай қолади. Ш унинг