Тупроқшунослик олий ў қ ув юртлариаро илмий-услубий бирлаш

боради, бу ходиса тупроқларнинг гидрогеологик шароитларини ҳам
ўзгаришига олиб келади.
Тупроқ қатламларида тузларнинг тўпланиши ва аралашиши
пардасимон каниляр сувлари таъсирида тупроқ қатламларига сизи-
либ ернинг нишаблиги томон ҳаракат қилади ва сизот сувига
қўшилади. Ш у жараённи йиллар давомида қайтарилиши натижасида
тупроқ ва унинг қатламларидаги тузлар мивдори ўзгариб туради.
Сувда енгил эрувчи тузлар тупроқ ва унинг қатламларида
эритма ҳолда бўлади ва унинг концентрацияси ортиши билан чўкма-
га тушади. Бу тузларнинг умумий йиғиндиси сувли сўрим ёрдамида
аннқланади.
Тупроқ эритмасидаги тузларни умумий миқдорини эса туп-
роқ таркибидаги сувни махсус пресслар ёрдамида сиқиб чиқарилади
ва шунинг таркибидан аниқланади.
Тупроқ эритмасидаги тузларни мивдори сувли сурим эрит­
масидаги тузларнинг мивдоридан кам бўлади, чунки тупроқлардан
ишлов берилган, сугорилганда тупроқ қаттиқ фазасига тузлар ҳам
сувли суримга қўшилади.
Тупроқ эритмасининг минерализацияси вазиятга боғлиқ ра­
вишда тупроқ намлиги ўзгариши атмосфера ёгин-сочини, суғориш
сувларининг йўқолиши, буглапиши ва транспирациясига сарф лани­
ши орқали узгариб туради.
Эритмада тузларнинг концентрацияси баҳор ойларидан-кузга
томон ортиб боради ва қиш ойларида кескин камаяди. М исол учун,
ш ўрхокларда куз ойларида тузлар кескин кўпаяди ва қиш ойларида
атмосфера ёғин-сочини ювилиши ҳисобига бу тузларнинг умумий
концентрациясига кескин камайиб кетади.
Ш ўрланмаган тупроқларнинг эритмасида 1,37-3,29 атм Урта­
ча шўрланган-тупроқларда 2,3-6 ш ўрхокларда 8,54-24,39 атм бўлиб,

---

ўсимликларнинг (ғўзан и ) оптимал кўрсаткичи эса 2-4,3 атм. бўлиши