Тупроқшунослик олий ў қ ув юртлариаро илмий-услубий бирлаш

оқим билан аралашиб ернинг пастқам ж ойларида тўпланади ва
бугланиш кучайган сари унинг шўрланиш дараж аси ортади.
М аҳаллий оқим сувлари ўзларининг ҳосил бўлиш шароитига
кўра шўрланган бўлади ва у бикарбонатлар ҳамда оз миқдорда хлор
ва сульфатлар билан аралашган бўлиб, умумий минерализацияси
0 ,3 -0 ,б г / л ни ташкил қилади. Бу сувлар ернинг қиялиги 
бўйича
ҳаракат қилиб, тузлар ва ўсимликлар қолдиги билан бойиб шўрла-
ниш дараж аси 
1 , 2
г / л га етади ва бу дараж а пастга тушган сари
ортиб то 20 г ./л га етиши мумкин. М исол учуп, тупроқларни д ел ю ­
виал шўрланишига типик мисол, Норин водийсининг ўраб турган
г / л ўлчамга давр шўрланган ётқизиқларини олсак бўлади. Бу
ётқизиқларни 
остки 
қисми 
қизғиш 
рангдаги 
денгиз 
палеоген
ётқизиқ, устки қисми ранг-баранг қопламдан иборат бўлиб, неоген
ётқизиқлардир. 
Қизғиш 
рангдаги 
ётқизиқларга 
Н .Н орбаевнинг
маълумотига кўра pH 
8
,4-9,2 карбонат ангрид 5 ,7 -5 ,9 , гипс 0,107-
0,269%, қуруқ қолдиқ 0,274-0,935% ташкил қилади. Тузлардан эса
натрий сульф ат ва натрий хлор устунлик қилади. Ионларни бир-

---

биридан устунлиги эса қуйидагича бўлади. Анионлар хлор сульф ат
гидрокарбонат қатламларидан натрий кальций магний, ранг-баранг
рангли неоген қатламларда эса қумоқ ва лойлар кўпинча қумлар
билан алмашган ҳолда туз доғлари ва гипсли қатламчалар билан
фарқлапади. Кимёвий таркибига кўра pH 
8
,2-9,3, СО э 4,54-9,64% ,
гипс 0,063-2,104% , қуруқ қолдиқ 0,554-4,57% булиб, натрий хл ор