Тупроқшунослик олий ў қ ув юртлариаро илмий-услубий бирлаш

Бу ўсимликлар минераллашгандан кейин тупроқларни шўр-
тобланишига олиб келади. Лекин кўпчилик шўра ўсимликлари Na
билан биргаликда Са элементларини ҳам ушлагани учун тупроқлар
шўртобланмайди, аммо енгил эрувчи тузлар кўп мивдорда тўплана-
ди ва тупроқлар шўрхокланади.
Эф емер ўсимликлар эса тупроқларда унчалик кўп енгил
эрувчи 
тузларни 
тўпламайди, 
чунки 
бу 
ўсимликларнинг 
кўп
қисмида Na га нисбатан Са элементлари кўпроқ бўлиб, вақт ўтиши
билан тупроқни сингдириш комплексидан Na ни сиқиб чиқаради ва
бу жараён тупроқларда шўртобсизланиш деб юритилади.
Т У З Л А Р Н И Т Ў П Л А Н И Ш И Н И Н Г А С О С И Й Т И П Л А РИ
Ю қори бобларда тузларнинг тупроқ қатламларида келиб
чиқишида ва тўпланишда тупроқларнинг биологик-геоморфологик,
гидрогеологик шароитлари ва иқлим, сугориш таъсирида вуж удга
келишининг келтирганмиз. Энди табиатда шу тузларнинг узига хос
тўпланиш типлари мавжуддир. Буларга: денгиз олди, эллювиал,
делювиал, пролювиал, аллювиал, делтали, атмосферали (импульве-

---

ризац и я), биоген туз тўпланиши ва ниҳоят суғориш натиж асида
тупроқларнинг қайта шўрланиш типларига бўлинади.
Булардан биологик ж араёнда ва тузларни шамол орқали
олиб келиниши юқорида келтирилган.
Д Е Н Г И З О Л Д И Т У З Л А Р Н И Т Ў П Л А Н И Ш И Т И П И
Бу тип - туз тўпланиши денгиз олди пастқам ж ойларига х ос
бўлиб, вақти-вақти билан депгизлар ўз қирғогини босиши, ёки унинг
чекиниши, дарёлар сувини сугориш ишларига кўп ишлатилиши на­
тиж асида денгизга сув етиб бормаслиги (А м ударё қуйи оқимида
ҳозирги кунда рўй бераетган ўзгариш лар) ва буғланишни ниҳоятда