ТУПРОҚШУНОСЛИК АСОСЛАРИ
128
классификациялаш принциплари ишлаб чиқилган; З) Ҳозирги давр (тахминан
ХХ асминг 50 йилларидан), бунда таксономик бирликлар ва диагностик
кўрсаткичлар тизими узил - кесил ишлаб чиқилган, турли мамлакатларда
тупроқлами миллий классификациялаш тараққий эттирилди ва тупроқ пайдо
бўлиш режимлари ва экологик шароитлар тўлиқ ҳисобга олинадиган бўлди;
4) Янги давр (ХХ аср 90 - йилларининг бошланишидан), қачонки
классификациялашда, таксономик бирликлар - бўлинмалардан иерархик
системаларда мос равишда турли даражани эгаллайдиган, антропоген
ўзгаришларнинг барча босқичлари ҳисобга олинади.
Янги, 2000 йилда нашр этилган, Россия тупроқлари классификацияси,
генетик ҳисобланади ва тупроқ профилининг тузилиши ва унинг хоссалагига
асосланган. Ушбу классификация В.В.Докучаей номидаги тупроқшунослик
институти томонидан Л.Л. Шишой раҳбарлигида тузилган комиссия
томонидан ишлаб чиқилган. Ушбу кЖассификасияда юқори рангдаги
бирликлар ажратилган ва тупроқларнинг антропоген - қайта ўзгариши
ҳисобга олинган. Тупроқлар классификациясининг умумий схемаси қўйидаги
Кимѐвий қайта тикланган тупроқлар.
Стволлар
юқори таксономик бирлик сифатида тупроқ ламинг тупроқ
пайдо бўлиш жараѐнлари ва литогенезининг нисбатини намоѐн этади. Ушбу
диагностик кўрсаткичлар алтророгел ва техноген - қайта
ўзгарган тупроқларни ажратиш учун асос бўлиб хизмат қилади, қайсики
уларнинг трансформацияланиш даражасига кўра турли таксоломик
даражаларга типчалар бўлимгача ажратилади.
Антропоген қайта ўзгарган тупроқлар классификацияси.
антропоген - қайта ўзгарган тупроқлар таксономик бирликларини тип
даражасида аниқлаш уcлули табиий тупроқлар учун характерли бўлмаган ва
ўтмишдошидан олган табиий янги пайдо бўлган горизонтлардан иборат, янги
пайдо бўлган система сифатида улар профилининг тузилиши асос бўлади.
Маданийлашган ѐки деградацияланган тупроқлар профилининг типга
хос хусусияяти, узоқ вақт даѐмида мунтазам механик аралашуви ва турли хил
хганик ва минерал моддалар солиниши натижасида шаклланган, акгокен
-
қайта ўзгарган
устки гомаген горизонтининг мавжудлиги билан аниқланади.
антропоген - қайта ўзгарган горизонт табиий тупроқлар битта ѐки бир нечта
устки горизонтларининг ўрнида, баъзан эса ўртадаги горизонтлар, тупроқ
пайдо қилуйчи жинслар ѐки олиб келтирилган субстрат материалларидан
ҳосил бўлади.
Агарда тупроқларда антропоген - қайта ўзгарган горизонт
тагида,Антропоген - қайта ўзгарган тупроқларни ўхшаш белгилари бўйича
табиий тупроқлар билан идентификасиялашга-имкон яратадиган, бузилмаган
ҳолатдаги гумусли - аккумулятий, эллюйиал ва бошқа типни белгилайдиган
горизонтлар сақланган бўлса, унда ушбу тупроқлар номига тузилиши бўйича
яқин бўлган табиий тупроқлар типи номига олд қўшимча «агро» сўзи қўшиб
айтилади.
Агарда табиий тупроқларнинг антропогенли трансформасияси
профилининг барча қисмида анча сезиларли ўзгаришларга олиб келса,
Do'stlaringiz bilan baham: |