Tuban o‘simliklar

Sorosporiy - Sorosporium turkumning turlarida ustosporalar ipsimon gifalardan iborat parda bilan o‘ralgan to‘pchaga jamlangan. Ipchali parda yo‘qolganidan keyin to‘pcha oson titilib ketadi. Teliosporalari yumoloq shaklida, to‘q tusli.
Tilletia - Tilletia turkumning teleytosporalari yumoloq yoki oval birmuncha katta. Ulardan muhimi bug‘doyda kattiq, sassiq qorakuyani hosil qiladigani T.tritici va T.foetida.





Ekzobazidiyalar_tartibi_–_exobosidiales'>Makkajo‘xorining bo‘rtma qorakuyasi-Ustilago maydis
Ekzobazidiyalar tartibi – exobosidiales
Uncha ko‘p turlarni (20 ga yaqin holos) jamlangan ushbu tartibning zamburug‘lari gulli o‘simliklarda tekinxo‘r sifatida tarqalgan. Bazidiyalari ko‘ndalang to‘siqsiz (xolobazidiya), ularni uchidagi sterigmalarda 2-4 bazidiyalar hosil bo‘ladi. Ayrim turlarida bazidiyalar to‘p-to‘p yuzaga keladi.
Ekzobazidiya - exobasidium kasallangan o‘simliklarda shish-malar, to‘qimalarni gipertrofiyasi hosil bo‘lib, odatda qizil yoki pushti rangda. Zararlangan to‘qimaning ko‘ngdalang kesmasida mitselliyning siyrak chigali ko‘rinadi. Kutikula ostidagi chigalda bazidiyalar joylashadi.
Ushbu turkum zamburug‘larini Ustilaginales tartibiga hujay-rasining devorini kimyoviy tarkibi, xo‘jayin va tekinxo‘r orasidagi munosabatlar va molekulyar sistematikaning malumotlari yaqin-lashtiradi. Bazidiosporalar hosil bo‘lishdan oldingi kariogamiya bazidiya tagidagi mitselliy hujayralarida hosil bo‘lishi ustospo-ralarning gomologi deb qarash imkonini beradi.

Xaqiqiy bazidiomitsetlar sinfi – Basidiomycetes

Bazidiyalardan rivojlanadigan ko‘p hollardagi gaploid bazidiy deyarli hamma vaqt maxsus mevatanalarda (bazidioma) joylashadi. Ular turli tuman ko‘rinishlarga ega va dikariot mitselliydan tashkil topgan. Bu mevatanalarning juda ko‘pchiligini maxalliy axoli zamburug‘ deb atashadi.
Bu sinf zamburug‘larining ekologiyasi turli tuman saprotoflar, mikoriza hosil qiluvchilar va o‘simliklarning tekinxo‘rlari ham bor. Lishayniklar tarkibidagilar ham shu sinfga mansub. Bu sinfdan suvdagi zamburug‘lar va odamlarda tekinxo‘rlik qiluvchilari ham borligi aniqlangan.

Geterobazidiyalar kenja sifi – Heterobasidiomycetidae

Geterobazidiomitsetlar mevatanalar hosil qiladi va boshqa bazidiomitsetlardan bazidiyalarini tuzulishi bilan farqlanib ular geterobazidiya deyilib u ikki qism – gipobazidiy va epibazidiydan iborat. Geterobazidiylar ko‘ngdalang to‘siqlar bazan bo‘ylamasiga 4 ta hujayraga bo‘lingan. Bazidiyalar bir hujayrali, juda kam hollarda ko‘phujayrali. Ular odatda ikkilamchi konidiyalar xolida unadi. Mevatanalari do‘ng, yostiq ko‘rinishiga ega. Bazidiyalari gimeniy qatlam ko‘rinishida joylashadi.
Bu kenja sinfning ko‘pchilik turlari o‘simliklarning qoldiqlarida saprotrof holda tarqalgan.

Aurikulyariyalar tartibi – Auriculariales

Bu tartibning vakillarida mevatana keng yassi, piyola ko‘rinishlarida. Bazidiyalari yumolok, epibazidiya (1-) 2-4 hujayrali ko‘ndalang to‘sikli. Sporalari bir hujayrali, rangsiz.