Tuban o‘simliklar

Zamburug‘ tallomi. Morfologiyasi jihatidan uch tipdagi tallom ameboid (plazmodiyli), mitselliyli va achitqisimoni mavjud.
Amyoboid tallom. Bu tipdagi tallom bir yadroli, hujayra devori bo‘lmaydi. Hujayrasitoplazmatik membranadan tashqari tig‘iz oqsilli qavat periplast bilan himoyalangan holos. Ko‘p yadroli tallomning bunday tipini plazmodiyli deyiladi. Substratga biri-kishi,oziqlanishi uchun ildizsimon o‘simta-rizomitselliy hosil qilishi mumkin. Rizomitselliy yadro bo‘lmasa tallom bitta ameboid hujayradan iborat bo‘ladi, uni monitsentrik deyiladi. Zambu-rug‘larning ayrimlarida rizomitselli uzun, kengaygan joyli, u erga yadro o‘tib yadroli boshqa ameboid hujayrani hosil qiladi, uni politsentrik tallom dab ataladi. Eukariot tallomli zamburug‘larda bir necha sporangiy bo‘ladi.
Mitselliyli tallom. Bu tipdagi tallom hujayra devoriga ega, tarmoqlangan ip, hujayralarga bo‘lingan yoki bo‘linmagan. Gifa uchi bilan o‘sadi, faqat uchi emas yon tarmoqni uchi ham o‘sganligi tufayli voyaga etgan mitselliyda gifalar chigali yuzaga keladi. CHigaldagi gifalar o‘zaro qo‘shilib anastomozalarni hosil qiladi.
Mitselliyning o‘zgarishlari. Mitselliydagi o‘zgarishlar sha-roitga moslanish natijasida yuzaga keladi. Tinim holatni, moddalar o‘tkazish, oziqlanish uchun ho‘jayin tanasiga kirishlar mitselliyda o‘zgarishlar hosil bo‘lishni talab qiladi. Tuproqdagi, suvdagi nematodalarni tutib oziqlanadigan yirtqich zamburug‘lardagi gifalar turlicha halqa, to‘r, elimli ip, otadigan garpun (ipli nayza) ko‘rinishlariga ega.
Mitselliy sohta to‘qima (plektenxima) meva tanalarida hosil qiladi. Rizomorflar, meva tanalarining soyaboni, sklerotsiylar ustida yopqich “to‘qima” ham bo‘ladi.
Achitqisimon tallom. Bu tip tallom bitta yoki hujayralar zan-jiridan (psevdomitselliy) iborat. Achitqilarning ko‘pchiligi kurtak-lanib ko‘payadi, yangi hujayra o‘zidan oldingisidan ajrab ketmaydi.

Zamburug‘larning kimyoviy tarkibi, metabolizmi

Zamburug‘larning faoliyatida ro‘y beradigan metabolitlar birlamchi va ikkilamchiga bo‘linadi. Birlamchi metabolitlar zamburug‘ning o‘sishi uchun zarur, bular nuklein kislotalar, oqsillar, uglevodlar, kofermentlar lipidlar va boshqalar.
Ikkilamchi metobolitlar zamburug‘ni sharoitga moslanishlari uchun zarur. Ular bir zamburug‘da bo‘lsa, boshqasida bo‘lmasligi mumkin, ular odatda quyi molekulali birikmalar hisoblanadi.
Oqsillar. Zamburug‘ning tuzilishini tashkil qiladigan oqsillar hujayra devori, membranali tuzilmalar, xromosomalar tarkibida bo‘ladi. Fermentlar tarkibidagi oqsillar hujayra ichidagi jarayonlarni va atrof muhit bilan aloqalarni ta’minlaydi. Bu haqda to‘laroq zamburug‘larning oziqlanishi qismda bayon qilinadi.