Transport tizimlari

---

1 
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS 
TA`LIM VAZIRLIGI URGANCH DAVLAT TEXNIKA 
FAKULTETI 
 
 
 
“TRANSPORT TIZIMLARI”
KAFEFRASI 
5310500
- Avtomobilsozlik va Traktorsozlik 
5310600-Yer usti transport tizimlari (Traktorlar, qishlog’I xo’jalik mashinalari 
va uskunalari) bakalavr yo’nalishilari talablari uchun 
“Avtomobillar va traktorlar ALT va ergonomika va dizayni” va 
“Traktorlar va QXMlarni ALT, ergonomika va dizayni”
fanidan tajriba mashg`ulotini bajarish metodik ko’rsatmalar 
Urganch-2022 

---

2 
“
Avtomobillar va traktorlar ALT va ergonomika va dizayni” va 
“Traktorlar va QXMlarni ALT, ergonomika va dizayni” fanlaridan 
tajriba mashg`ulotini bajarish bo’yicha metodik ko’rsatmalar. 
Tuzuvchilar: Xusainov B.S- Transport tizimlari o’qtuvchisi. 
Mirzayev O.T- Transport tizimlari o’qtuvchisi. 
Taqrizchi Ruziyev I.S- Transport tizimlari kafedrasi mudiri, dotsent. 
 
 
 

---

3 
1-Labarotoriya ishi 
 
Dizaynerlik loyihalash jarayoni. Badiiy-konstruktorlik 
tahlili. Badiiy konstruktorlik sintezi. 
 
Ish hajmi
. Amaliy mashg‘ulot 2 soat auditoriya vaqti va 1 soat mustaqil 
ish bajarishga mo‘ljallangan. 
Tajriba mashg‘ulotning maqsadi: 
Transport vositasining tashqi 
kompozitsiyaviy ko‘rinishini tartibga solishni o‘rganish. 
Ishni bajarish tartibi:
1. O‘qituvchi talabalarga turli transport vositalarining (avtomobil yoki traktor 
modellarini taqsimlab vazifa beradi. 
2. Talaba shu modelning tashqi o‘lchamlarini millimetr qog‘ozga chizadi. 
3. Abris chiziqlari chizilib shaki tahlil qilinadi 
4. Transport vositasining shakli mukammalligi haqida xulosa yoziladi.
 
Dizaynerlik bu konstruktorlik jaroyonida avtomobilning tashqi va 
ichki dizayning har bir ishlash mexanizmlarni boshqaruvchi qurilmalarni 
barchasini va qo’shimcha jihozlarni dizaynnerlik loyihalash jarayoni ostida 
butun mijozlarga avtomobilning seriyali ishlab chiqishda katta samarasi 
dizaynerlikda hisoblanadi. 
 
1-rasm. Dizaynerning ishlash mohiyati asosi 
Avtomobil va traktorlaming shakllarini rivojlanishida haydovchining ish 
sharoitlarini yaxshilash yo‘nalishi ko‘zga tashlanadi. Kabinalaning hajmi himoya 
zonalarni tashkil etish, reversiv boshqarish postlarini yaratish hisobiga 
kattalashadi. 

---

4 
 
2-rasm. 
Dizaynerning ishlash jaroyoni
 
Badiiy-konstruktorlik yechimda, ayniqsa haydovchining ishchi o‘rnining 
intelektualini kompozitsiyaviy tashkil etishda ergonomik yondashish kuzatiladi. 
Boshqarishning organlari alohida punktlarga bo’lib o‘rnatiladi va eshikdan o‘rindiqqa 
o‘tish yo’li uchun erkin bo'shlik kengayadigan qilib joylashtiriladi. 
Manzarani ko‘rishni yaxshilash uchun asosan kabinaning oldingi va orqa 
panellaridagi oyna solingan maydonni ko‘paytiriladi, orqani ko'rish ko‘zgulari qo’laniladi. 
1-rasmda avtomobilning, Dizaynerning ishlash jaroyoni har xil sxemalari ko‘rsatilgan. 
Dizaynerlik loyihalash jarayoni quyidagi asosiy bosqichlami o‘z ichiga oladi: 
Badiiy-konstruktorlik tahlili. 
Badiiy-konstruktorlik sintezi. 
Badiiy-konstruktorlik loyihasi.