Transformatorlar Transformator

Asinxron mashina (AM)-bu o‘zgaruvchan tok mashinasi bo‘lib, magnit maydonining o‘rnatilgan rejimida energiyani boshqa tur energiyaga aylantirib beradi va bunda rotor turli burchak tezliklarda aylanadi.

Asinxron mashinalar qisqa tutashtirilgan va faza rotorli qilib tayyorlanadi.

Asinxron mashinananing ish rejimlari: dvigatel (asosiy), generator va tormozlovchi. Uch fazali asinxron dvigatellar (AD) keng tarqalgan.

Dvigatelning nominal (pasportida keltirilgan) kattaliklari: mexanik quvvati P_nom, stator chulg‘ami kuchlanishi U_1nom, stator toki I_1nom, tarmoq kuchlanishi chastotasi f, rotorning aylanish chastotasi n_2nom, FIK _nom, quvvat koeffisienti cos_nom, rotorning yopiq chulg‘ami halqalari orasidagi kuchlanish U₂₀ =E₂ va faza rotorli AD rotori chulg‘amlaridagi nominal tok I_2nom.

Bundan tashqari dvigatellar uchun kataloglarda yurgizib yuborish toki boshlang‘ich kattaligi I_yuyu*=I_yuyu / I_nom, yurgizib yuborish momentining boshlang‘ich kattaligi M_yuyu*=M_yuyu / M_nom, maksimal moment karralisi (dvigatelning o‘ta yuklanish qobiliyati) M_max*=M_max/M_nom kabilar keltiriladi.

AD pasportida odatda kuchlanishning ikki xil qiymati keltiriladi, masalan, 380/220 V. Past kuchlanish (220 V) stator chulg‘ami faza kuchlanishi. Agar tarmoqdagi liniya kuchlanishi unga teng bo‘lsa, unda stator chulg‘amini uchburchak usulda ulash zarur. Agar tarmoqdagi liniya kuchlanishi U_1nom ning katta qiymatiga (380 V) tug‘ri kelsa stator chulg‘ami yulduzcha usulda ulanadi. Mos holda uchburchak va yulduz ulanishlari uchun liniya toki I_1nom qiymati ham keltiriladi.

Magnit maydoni aylanish chastotasi

(7.31)

bu yerda f- tarmoq kuchlanishi chastotasi, p-mashinadagi juft qutblar soni. Sanoat chastotasida (f=50 Gs) magnit maydonining aylanish chastotasi n₁=3000/p ga teng.

Sirpanish-bu aylanish chastotalarining nisbiy farqi yoki magnit maydoni bilan rotor aylanish burchak tezliklari farqi.

(7.32)

bu yerda n₂-rotorning aylanish chastotasi, va - magnit maydoni va rotorning aylanish burchak tezligi.

Rotorning aylanish chastotasi

(7.33)

Stator chulg‘amida magnit oqimi aylanishi hosil qilgan EYUK chastotasi tarmoq kuchlanishi chastotasiga teng.

(7.34)

Rotor chulg‘amidagi EYUK va tok chastotasi

(7.35)

Statorning faza chulg‘ami hamda harkatdagi va qo‘zg‘almas rotorda hosil qilingan EYUKning ta’sir etuvchi va kompleks qiymatlari

(7.36)

bu yerda w₁ va w₂ –rotor va stator faza chulg‘amlari uramlari soni, k₁ va k₂ –ularning chulg‘am koeffisientlari.

(7.36) ifodadan E_2c=3E₂ tenglik urinli bo‘ladi.

(7.36) ifodani hisobga olganda transformasiya koeffisienti

(7.37)

Stator va rotor cho‘lg‘amidagi EYUK sochilishi

bu yerda -induktiv qarshilik, va -rotor va stator faza chulg‘ami induktivligi, (7.55) ifodani hisobga olganda

Rotor toki

(7.38)

bu yerda - faza chulg‘amli aylanayotgan rotorning kompleks qarshiligi, R₂- faza chulg‘amli aylanayotgan rotorning aktiv qarshiligi, R₂/s- faza chulg‘amli quzg‘almas rotorning aktiv qarshiligi.

Real va keltirilgan rotor chulg‘amlari orasidagi bog‘liqlik

(7.39)

bu yerda tok buyicha transformasiya koeffisienti, m₁ va m₁- rotor va stator faza chulg‘amlari soni. Faza rotorli dvigatellar uchun m₁ = m₁ va k_i=k_e.

Keltirilgan elektr energiyasining aktiv quvvati

(7.40)

Valning mexanik quvvati

(7.41)

Dvigatelning FIK (5.6. ifodani hisobga olgan holda)

(7.42)

Dvigateldagi quvvat isrofi

(7.43)

bu yerda va rotor va stator chulg‘amlaridagi elektr energiyasi quvvati isrofi, -stator uzagidagi magnit quvvati isrofi, -mexanik va qo‘shimcha quvvatlar isrofi.

Elektromagnit (aylanuvchan) moment

(7.44)

bu yerda rotor chulg‘amidagi tokning aktiv tashkil etuvchisi, dvigatelning induktiv qarshiligi, C va C^ mos ravishda

Kritik sirpanish –bu maksimal momentga M_max mos keluvchi sirpanishdir.

(7.45)

bu yerda - rotor zanjiridagi keltirilgan reastatning qo‘shimcha qarshiligi.

Maksimal moment

(7.46)

Mexanik xarakteristikalarning soddalashtirilgan nisbiy birlikdagi tenglamalari (Kloss formulasi)

(7.47)