Трансформатор

a)
 
Zərrəciyin xüsusi yükünü: 
𝑞
𝑚
=
𝑟∙𝐵
𝜐
. 
b)
 
Zərrəciyin impulsunu: 
p=mυ=qBr
.
Qabarcıqlı kamera 
Qabarcıqlı naçera yüklü zərrciklərin qeydiyyatı üçün istifadə olunan cihazlardan biridir. 
Qabarcıqlı kameranın iş prinsipi ifrat qızmış mayedə yüklü zərrəcik hərəkət edərkən zərrəciyin yolu boyunca 
mayenin qaynamasına əsaslanıb. Vilson kamerasında hərəkət edən yüklü zərrəcik ifrat doymuş buxarda su damcıları 
yaradırsa, qabarcıqlı kamerada yekle zərrəcik ifrat qızmış mayedə buxar qabarcıqları əmələ gətirir. Qabarcıqlı 
kamerada maye qismində propan və ya maye hidrogen istifadə olunur. 

---

Радиоактивность 
С.Агакишиев 
5 
İş prinsipi. 
Məlumdir ki, mayenin qaynama temperaturu xarici təzyiqdən asılıdır. Əgər maye üzərinə düşən xarici təzyiq 
doymuş buxarın təzyiqinə bərabər və ya ondan kiçikdirsə onda həmin temperaturda maye qaynayır. Demıli mayeni 
qaynatmaq üçün xarici təzyiqi azaltmaq lazımdır. Porşeni aşağı hərəkət etdiririk. Lakin qaynama dərhal təzyiqin 
azalmasından sonra baş vermir, təmiz maye, ona “toxunan” olmasa, müəyyən vaxt (bir neçə saniyə) dayanıqsız 
vəziyyətdə olur. Belə maye ifrat qızmış adlanır. Yüklü zərrəciyin bu maye daxilində uçuşu zamanı, onun trayektoriyası 
üzərində ionlar yaranır. İonlar ətrafında qabarcıqlar əmələ gəlir və qaynama başlayır. 
Atom quruluşu 
α – zərrəciklərin səpələnməsi üzərində Rezerford təcrübələri. 
Radioaktiv mənbədən şüalanan α-zərrəciklər qızldan hazırlanmış nazik folqa üzərinə düşür. Səpələnən 
zərrəciklər xəsusi maddə ilə - sulfid sink ilə örtülmüş ekran üzərinə düşür. Zərbə nəticəsində ekranda xırda 
işıqlanmalar – qığılcımlar baş verirdi. Bu qığılcımları mikroskop vasitəsi ilə müşahidə edirlər. Məlum oldu, ki α-
zərrəciklərin əksəriyyəti müzik metaldan keçərək heç bir tərəfə meyl etmir. Zərrəciklərin az hissəsi əməli bucaqlara 
meyl edir, nadir halda isə bəzi zərrəciklər 180° dönüb geriyə qayıdırlar. Rezerford zənn etdi ki, atom demək olar ki 
boşdur və onun kütləsi və müsbət yükü atomun mərkəzində çox kiçik həcm tutur. 
Rezerford müəyyən etdi ki