Трансформатор

Nüvənin parçalanması və birləşməsi zamanı ayrılan enerji
Xüsusi rabitə enerjisinin kütlə ədədindən asılılıq qrafikinə əsasən energetik sərfəli sonrakı iki proses sayılır: 
1.
 
Bir neçə (əsasən 2) yüngül nüvənin bir nüvəyə birləşməsi və ya sintezi; 
2.
 
Ağır nüvənin iki nüvəyə parçalanması. 
Misal üçün, iki deyterium nüvəsinin helium nüvəsinə birləşməsi zamanı ayrılan enerji 24 MeV-dur. 
Nüvəni parçalamaqdan ötrü, nüvə qüvvələrini üstələmək üçün müəyyən enerji sərf etmək tələb olunur. Nüvəni 
parçalanması və ya birləşməsi prosesini aparılması o zaman mənalı olar ki, ayrılmış enerji sərf olunan enerjidən 
daha böyük olsun. 
 
Vilson kamerası 
Vilson kamerası şotland fiziki Ç.Vilson tərəfindən 1910–1912 illərdə ixtira olunub və yüklü zərrəcikləri qeyd 
etmək üçün lazım olan ilk cihazlardan biridir. Kameranın iş prinsipinin əsasında – zərrəciyin hərəkət trayektoriyası 
üzərində əmələ gələn ionlar üzərindəki su damcılarının kondensasiyası durub.
Vilson kamerasının iş prinsipi olduqca sadədir. Məlumdur ki, su buxarının parsial təzyiqi həmin 
temperaturdakı doymuş su buxarının təzyiqindən böyük olarsa, onda duman yaranar və şeh düşər.
Radioaktiv parçalanma zamanı, qaz molekullarını ionlaşdıra biləcək çoxlu sayda zərrəcik yaranır. İonlar 
üzərində su damcıları əmələ gəlir. Yəni ki, radioaktiv parçalanma zamanı yaranmış zərrəcik, kameradan keçərkən su 
damcılarından ibarət olan iz qoyur. Bu izi müşahidə edib və onun şəklini fotokamera ilə çəkmək olar.

---

4 
Vilson kamerası – spirt və ya su buxarı ilə doldurulmuş silindrdir. Kameradakı porşeni aşağı endirdikdə 
adiabatik genişlənmə nəticəsində buxar soyuyur. Kamera daxilindəki buxar ifrat doymuş vəziyyətə keçir və asanlıqla 
kondensasiya edə bilir.
Vilson kamerasının iş prinsipi belədir: