Toshket davlat iqtisodiyot unversiteti «iqtisodiyot» fakulteti «MIKROiqtisodiyot»

Iqtisodiy foydaning miqdori daromadga to‘g‘ri mutanosiblikda, xarajatga nisbatan esa teskari mutanosiblikda boladi.

Daromad hisobidan foyda ortishi uchun tovarlar va xizmatlar yuqori narxda sotilishi kerak, aks holda daromad ko‘paymaydi. Shu jihatidan olganda, foyda tovarlar narxiga ham to'g'ri mutanosib deb aytish mumkin. Foyda va xarajat daromad tarkibidagi ikki miqdoriy qiymat bolganidan ulardan birining ortishi ikkinchisining qisqarishini bildiradi. D_ya=W _ya+F_j, deb olsak va bu D_ya= 1200+300 bolsa, 1200 ning 1000 gacha qisqarishi 300 ning 500 ga qadar ortishini bildiradi. Aksincha, 300 ning 200 ga qadar qisqarishi 1200 ning 1300 ga qadar ortishini bildiradi.

Korxona foydani ko‘p olishi uchun bozor ko‘taradigan tovarlarni ko'plab chiqargan holda ularning xarajatini pasaytirib borishi kerak boladi. O'rtacha xarajatlar narxdan qanchalik kam bolsa, shunchalik foyda katta bo'ladi. Bu W_o‘r<P bolishini bildiradi. Xarajat bilan narxning musbat farqi qanchalik katta bo'lsa, shunchalik foyda ko'p olinadi. Foyda muttasil ko'payib borishi uchun bu farq ortib borishi kerak, ya’ni (P-W_o’r)<(P-W_o’r)₂<(P-W_o’r)₃<…<(P-W_o’r)_n va hokazo bo'lishi zarur.

Shunday bo'lganda daromad tarkibida foydaning hissasi ortib boradi. Buni quyidagi tasvirda ko'rish mumkin.

2-chizma.