Toshket davlat iqtisodiyot unversiteti «iqtisodiyot» fakulteti «MIKROiqtisodiyot»

Omad foydasi ham bor. Bu iqtisodiy foydaning bir ko'rinishi, lekin bu ikki xususiyatga ega:

Birinchidan, omad foydasi ustama foyda sifatida korxonaga bog'liq bo'lmagan holda, bozor narxlarining kutilmagan holda ortishi tufayli paydo boiadi. Narxlar pasaygach yo‘q bolib ketadi. Demak, bu o'tkinchi xarakterda bo'ladi. Masalan, 2004- va 2005-yillarda neft narxining kutilmagan holda ortishi neftni eksport qiluvchi kompaniyalarga (bular jumlasiga Rossiya va Qozog‘iston kompaniyalari ham kiradi) omad foydasini keltirdi.

Ikkinchidan, omad foydasini hamma korxonalar emas, balki omadi chopgan korxonalar oladi. Neft narxining oshishidan hosil bo'lgan omad foydasini faqat neft kompaniyalari olgan, u boshqalarga tegmagan.

Omad foydasi o‘tkinchi xarakterda bolib muqim olinmaganidan korxonalar uni mo’ljalga olmaydilar, boriga baraka, deb odatdagi iqtisodiy foydani oshirishga intilishadi.

Iqtisodiy foydani (F_j) aniqlash uchun yalpi daromaddan (D_ya) yalpi xarajatlar (W_ya) chegirib tashlanadi. Bunda F_j= D _ya-W _ya hosil boiadi. Agar kichik korxonaning daromadi 2200 mln so'm bolib, xarajati 1900 mln so‘m bolsa, uning foydasi 300 mln so‘mni tashkil etadi (2200-1900=300). Foyda korxona daromadi tarkibida boladi. Daromad, birinchidan, xarajatlarni qoplasa, ikkinchidan, foyda keltiradi. Foydaning oz-ko‘p bo'lishi faqat daromadga emas, balki xarajatga ham bogliqdir.