Toshket davlat iqtisodiyot unversiteti «iqtisodiyot» fakulteti «MIKROiqtisodiyot»

Pirovard daromad — mahsulot hajmini bir birlikka o'sishi (AQ) natijasida daromadning o'sishini AR(Q) pirovard daromad deb ataladi:

MR=AR(Q)/Q.

Shunday qilib, o'rtacha daromad AR bir birlik mahsulotni sotish natijasida olingan A R=R(Q)/Q foydani ko'rsatadi.

2-jadval ma’lumotlarida korxona (firma)ning pirovard va o'rtacha daromadi o'zgarishi va uning talab egri chizig'i berilgan.

R = 6—Q

Ko'rinadiki, bunday o'rtacha daromad mahsulot birligining bahosini ko'rsatadi, xolos.

AR = R (Q )/Q = P

Bunday talab egri chizig'i uchun baho 6 dollar bo'lganda daromad (0)ga teng. Chunki bunday narxda hech narsa sotilmaydi. Lekin baho 5 dollar bo'lganda bir birlik (dona) mahsulot sotiladi va daromad 5 dollar bo'ladi. Mahsulot sotish hajmining bir donadan ikki donaga o'sishi daromadni 5 dollardan 8 dollarga ko'taradi. Shunda pirovard daromad 3 dollarga (8-5) tenglashadi. Sotilgan mahsulot miqdori 2 dan 3 ga ko'tarilsa, pirovard daromad 1 dollargacha tushadi. Keyinchalik sotish hajmining 3 donadan 4 donagacha ko'payishi natijasida pirovard daromad salbiy bo'lib chiqadi, ya’ni 1 bo'ladi. Shuni alohida aytish kerakki, pirovard daromad ijobiy bo'lganda, umumiy darom adlar mahsulot sotish hajmi bilan barobar (birgalikda) o'sadi, pirovard daromad salbiy bo'lganda esa umumiy daromadlar pasayadi. Talab chizig'i pasga qaraganda tovar bahosi (o'rtacha daromad) pirovard daromaddan yuqori. Chunki barcha miqdordagi tovarlar bir xil narxda sotiladi.

Tovarning bir birlik miqdorda sotish uchun baho pasayishi zarur va faqat qo'shimcha birlik mahsulot emas, balki barcha sotilgan mahsulot kam daromad keltiradi. Ishlab chiqariladigan mahsulot bir birlikdan ikki birlikka (1 dan 2 ga) oshganda, bahoning 4 dollar kamayishini ko'rish m um kin (18-jadval). Pirovard daromad 3 dollarga teng: qo'shim cha mahsulot birligini sotishdan olingan daromad 3 dollar birinchi birlik m ahsulotni sotishdan ko'rilgan zarar hisoblanadi, chunki birinchi birlik mahsulot 5 dollar narxda sotilgan bo'lsa, ikkinchi birlik mahsulot 4 dollar narxda sotiladi (5—4). Pirovard daromad 3 dollarga teng, ya’ni mahsulot bahosi 4 dollardan ham kam.


2-jadval