Toshkent viloyati chirchiq davlat pedagogika

Foydalanilgan adabiyotlar:

Asosiy adabiyotlar

1. Борозинец Н.М., Шеховцова Т.С. «Логопедические технологии»: Учебно-методическое пособие – Ставрополь, 2008. – 37 с.

Qо‘shimcha adabiyotlar

1. M.Y.Ayupova “Logopediya” . Toshkent 2007 yil, 463 b.



5 Ma’ruza. Lug‘at boyligi va nutqning grammatik qurilishini tekshirish texnologiyasi

Reja:

1. 
   Bolalarda lug‘at boyligi tekshirish texnologiyasi
   
2. 
   Bolalarda nutqning grammatik qurilishi tekshirish texnologiyasi
   
3. 
   Bog‘langan nutqni tekshirish texnologiyasi
   

Bolalarda lug‘at boyligi tekshirish texnologiyasi

Bolalarda tо‘g‘ri muloqat jarayonini qisman yoki tо‘liq tekshirish ishlari

Tekshirishdan avval logoped bola bilan tо‘g‘ri muloqatni о‘rnatib, bolaning kayfiyatini kо‘targan holda tekshiriuv ishlari о‘yin tarzida olib borilishi lozim. Va quyidagi ishlar olib boriladi:

1. 
   Bola о‘yinchoqlarni nomlash, ular bilan qanday harakatlarni bajarishni aytib berish.
   
2. 
   Bola rasmlarni nomlash.
   

Tо‘g‘ri muloqatga kirishuvchi bolalarni tekshirish

1. 
   Maxsus tanlangan rasmlarda predmetlarni harakatini, sifatini nomalash;
   
2. 
   Mavxum tushunchalarga ega bо‘lgan, antonim, sinonim, sо‘zlarning umumiy ma’nosi, sо‘zlardan kerakli sо‘zni mо‘ljal olishni tekshirish;
   
3. 
   Bir guruhga kiruvchi predmetlarni umumlashtirish;
   
4. 
   Turli xil muloqat faoliyatida qо‘llaniladigan sо‘zlarni о‘rganish.
   

A) berilgan sо‘zga mustaqil holda gap tuzish;

B)Tugallanmagan gapga 1 yoki 2 ta sо‘z qо‘shish;

V) Gapda qо‘llanilgan xatosi bor sо‘zni tо‘g‘rilash.

5) Assomiliyatsiyaga yо‘llanilgan metod.

Sо‘zlarni xususiyatiga tо‘g‘ri keladigan mazmun qо‘llaniladi. Bolaga sо‘zlar bir biriga mos keladigan topshiriqlarni bajarish vazifasi beriladi.

6)Sо‘zning bir qancha ma’nosini anglashini aniqlash maqsadida, shu sо‘zlarga yaqin sо‘zlar taqdim etiladi.

7)Gaplarda yetishmaydigan sо‘zlarni tо‘ldirish.

Bolalarda nutqning grammatik qurilishi tekshirish texnologiyasi

1. 
   Gaplarni tuza olish kо‘nikmalari tekshirish
   

1. 
   Yordamchi sо‘zlar yordamida gap tuzish.
   
2. 
   Alohida tartibsiz bо‘lgan sо‘zlarda gpa tuzish.
   
3. 
   Rasmlar asosida oddiy gaplar tuzish orqali, berkitib qо‘yilgan topshiriqlarni topish.
   

A) oddiy kо‘p qо‘llanilmadiygan gaplar tuzish.

B) 3 yoki 4 sо‘zlardan iborat bо‘lgan gaplarni tuza olish kо‘nikmasi.

V) bir ma’noga ega bо‘lgan gaplarni tuza olish kо‘nikmasi.

G) bir nechta ma’noga ega bо‘lgan gaplarni tuza olish kо‘nikmasi.

4) Murakkab gaplarni tuzish.

A) bir nechta harakatdan tashkil topgan rasmlar asosida gap tuzish.

B) bitta asosiy gapning mazmunini tugatish.

V)2 ta oddiy gapdan murkaab mazmun tuzish

2. Gaplarda sо‘zlarni grammatik tomonini о‘zgartira olshini tekshirish

1. Grammatik munosabatlarni boshqara olishini tekshirish.

1) ma’lum bir kelishik qо‘shimchalarni sо‘zda qо‘llash.

2) rasm asosida harakatlarni bajarishni ot va fe’lda tuzish.

3) matnda yetishmaydigan sо‘zlarni qо‘llash.

2. Grammatik munosabatlarni qо‘llay olishin tekshirish.

1) rasm asosida gaplarni tuzishda sifat va kelishik qо‘shimlardan foydalanish.

2) gaplarda tushib qolgan sо‘zlarni tо‘ldirish.

3) gaplarda yetishmaydigan sо‘zlarni bir nechta sо‘zlar qatoridan tanlash.

Bolalarda nutqni grammatik tomonini tekshirishda ot, sifat, kelishik, fe’llarga e’tibor qaratiladi.

Bog‘langan nutqni tekshirish texnologiyasi

1. 
   Gapirib berish
   
2. 
   Seriyali yoki syujetli rasmlar asosida gapirib berish
   
3. 
   О‘zi haqida yoki biror bir hodasini gapirib berish
   
4. 
   Gapirib bera olishni tekshirishda natijalar tahlil etiladi:
   

1. 
   Gapirilgan matnni tushunish.
   
2. 
   Mustaqil gapririb berish.
   
3. 
   Matnni ma’nosini tо‘liq yetkazib berish.
   
4. 
   Jumlallarni ketma- ketliligi
   
5. 
   Berilgan fikrni tо‘g‘riligi
   
6. 
   Gapirib berishni tо‘g‘ri qо‘llash.
   

Mavzu yuzasidan savol va topshiriqlar:

1. Bolalarda lug‘at boyligi tekshirishda qanday ishlar olib boriladi?

2.Bolalarda nutqning grammatik qurilishi tekshirishda logoped qanday ishlarni tashkil qiladi?

3.Bog‘langan nutqni tekshirishda nimalar inobatga olinidi?
Tayanch so‘zlar va iboralar:

1. 
   Assomilyatsiya bu lotin tilidan olingan bо‘lib, “birkish, о‘zlashtirish, о‘xshatish” degani.
   

2. Frontal tekshirish – bir necha bolalar ishtirok etgan, guruhli tekshirish.

3.Fonematik analiz – eshitib tahlil qilish.