Toshkent viloyati chirchiq davlat pedagogika

Foydalanilgan adabiyotlar:

Asosiy adabiyotlar

1. Борозинец Н.М., Шеховцова Т.С. «Логопедические технологии»: Учебно-методическое пособие – Ставрополь, 2008. – 35 с.

2. Козырева О.А. «Логопедические технологии» Издательство:Феникс, 2017. 28с.

 2. Козырева О.А. «Логопедические технологии» Издательство:Феникс, 2018. 31с.

Qо‘shimcha adabiyotlar

1. M.Y.Ayupova “Logopediya” . Toshkent 2007 yil, 463 b.

4 ma’ruza. Nutqni tushunishni tekshirish texnologiyasi

Reja:

1. Sо‘zlarni tushunishni tekshirish.

2. Gaplarni tushunishni tekshirish.

3. Grammatik shakllarni tushunishni tekshirish.

Logoped bolaning nutqni tushunishni tekshirishda avval bolaning fiziologik eshituv normada ekanligi aniqlab olishi lozim bо‘ladi. Sо‘ngra bolada fiziologik eshituv normada deb aniqlangan sо‘ng bolaning nutqni tushunish bо‘yicha logopedik ish tashkil etiladi. Logopedik ishni tashkil qilish vaqtida bolaning yakka xususiyalari inoabtga olingan holda tekshiruv metodikalari tanlanadi.

Sо‘zlarni tushunishni tekshirish

1. 
   Logoped tomonidan aytilgan sо‘zlarni bola rasm yoki predmetlar orqali kо‘rsatib berishi.
   
2. 
   Logoped tomonidan aytilgan sо‘zlarni bola oldida turgan predmetlar ichidan emas, balki bolaning о‘zida mavjud bо‘lgan predmet yoki atrofdagilardan olgan holda kо‘rsatib berish.
   
3. 
   Murakkab sharoitda sо‘zlarni tekshirish ( masalan: menga ruchka, daftar, koptok, olma, piyolani kо‘rsatib ber).
   
4. 
   Bir necha juft ramlarni tushunishni tekshirish uchun logoped bolaga ikkita rasmli kartochkalarni taqdim etida. Masalan, birida bola kitob о‘qiyapti, ikkinchisida esa kiotb rasmi tasvirlangan. Logoped “о‘qiyapti” sо‘zini talaffuz qiladi, bola esa kerakli rasmni kо‘rsatishi lozim bо‘ladi.
   
5. 
   Fonematik analizda sezilarsiz tarzda kuzatiladigan sо‘zlar ma’nosini tushunish. Bunda ayrim tovushlarni о‘zgarishi bilan sо‘zning ma’nosi ham о‘zgarishi. (Masalan, о‘rnak, о‘rdak).
   
6. 
   Bir necha murakkab topshiriqlar bо‘lib, sо‘zlarning ma’nosini tushunishda matnda ularni tо‘g‘ri tanlash:
   

1. 
   Nomlangan predmetlarning о‘ziga xos tomonlarini aytish
   
2. 
   Qismlardan yig‘ilangan holda predmetning tо‘liq nomini aytish
   
3. 
   Predmetning umumiy nomidan kelib chiqqan holda о‘ziga xos xusiyatni aytish. ( masalan, pichoq bu о‘tkir perdmet).
   
4. 
   Predmet harakati nomini aytish ( masalan, pichoq u kesadi)
   
5. 
   Predmetga qarama qarshi bо‘lgan sо‘z topish ( masalan, pichoq, qoshiq)
   
6. 
   Jumlani tugatish.
   

Gaplarni tushunishni tekshirish

1. 
   Murakkab bо‘lgan og‘zaki topshiriqlarni bajarish.
   
2. 
   A.R.Luriya tomonidan uch variantdan iborat bо‘lgan murakkab mantiqiy-grammatik tuzulishlarni tushunishda quyidagilardan foydalanilgan:
   

1. 
   Bolaga ikki ketma-ket nomlangan predmetni kо‘rsatish sо‘raladi.Masalan, qalam, daftar.
   
2. 
   “Kalit bilan qalamni kо‘rsat”.
   
3. 
   “Kalitni qalam bilan kо‘rsat”.
   

3. 
   Mantiqiy- grammatik munosabatlarni tushunishni о‘rganish. Masalan, bolaga rasmli kartochkalar taqdim etiladi. Ayol it bilan yuribdi va itni rasmi. Bola shu rasmlar orasidan itning egasini kо‘rsatishi kerak.
   
4. 
   Bolaga noodatiy bо‘lgan og‘zaki topshiriqlar beriladi. Masalan, Akbar Boburni urdi. Bu yerda kim urushqoq? Terak daraxti olma daraxtidan baland. Terak daraxtini kо‘rsat.
   
5. 
   Gaplarni tо‘g‘rilash. Malalan, sigir qizga suv olib keldi.
   
6. 
   Gaplarni о‘qib, savollarga javob berish kerak. Masalan, Karim Sobirni kutib oldi. Kim keldi.
   

Grammatik shakllarni tushunishni tekshirish

Tekshirishdan avval logoped tomonidan eksperimntni о‘tkazish uchun sharoit yaratish kerak. Chunki eksperimentda logoped topshiriqlarni og‘zaki ravishda berilganda barcha lozim bо‘lgan predmetlar tayyor turgan bо‘lishi lozim.

Tekshirish yо‘li:

1. 
   Bir necha predmetlar tasvirlangan rasmlarda bir va kо‘plik ma’nodagi ot, sifat, fe’llarni tushunishni tekshirish.
   
2. 
   Gaplar ma’nosiini tushunishni tekshirish.
   

Mavzu yuzasidan savol va topshiriqlar:

1. 
   Bolani tekshirishdan avval logoped bolaning nimalariga e’tibor berishi lozim?
   
2. 
   Yakka va frontal tekshirish nima?
   
3. 
   Sо‘zlarni tushunishni tekshirishda logoped tomonidan qanday ishlar olib boriladi?
   
4. 
   Gaplarni tushunishni tekshirishda qanday ishlar tashkil qilinadi?
   
5. 
   Grammatik shakllarni tushunishini tekshirishda nimalar inobatga olinadi?
   

Tayanch so‘zlar va iboralar:

Frontal tekshirish – bir necha bolalar ishtirok etgan, guruhli tekshirish.

Fonematik analiz – eshitib tahlil qilish.

•