Toshkent viloyati chirchiq davlat pedagogika

Korreksiyalash – imkoniyati cheklangan bolalarning psixofizik rivojlanishidagi kamchiliklarni tо‘g‘rilash, zaiflashtirish yoki tо‘g‘rilashga qaratilgan psixologo-pedagogik choralar tizimi.

Og‘zaki-nutqiy tayyorlik – og‘zaki nutq tarkibidagi tuzilmaviy komponentlar (fonetik-fonematik va leksik-grammatik tizim) rivojlanishining muayyan holati (darajasi).


7-mavzu.Nutqning porosodik tomonini tekshirish texnologiyasi
Reja:

1. 
   Prosodika tarkibi
   
2. 
   Ovoz va ovozni tekshirish ishlari
   
3. 
   Nutqiy nafas va tekshirish ishlari
   

Maktabgacha yoshdagi bolalarda nutqning prosodik tomonini tekshirishda quyidagi tarkiblardan foydalangan holda ishlar olib boriladi:

• 
  Nutqiy nafas
  
• 
  Diksiya
  
• 
  Intonatsiya
  
• 
  Urg‘u berish
  
• 
  Ovoz
  

1. 
   Ovoz kuchi
   
2. 
   Ovoz balandligi
   
3. 
   Ovoz tembri
   
4. 
   Ovoz toni
   
5. 
   Ovozning kо‘talirish, о‘sishi
   
6. 
   Ovoz modulyatsiyasi
   

• 
  Pauza
  
• 
  Nutq motorikai
  
• 
  Nutq tempi
  
• 
  Nutq melodikasi
  

Prosodikaning asosini intonatsiya tashkil qiladi.

Maktabgacha yoshdagi bolalarda prosodikani tekshirishda quyidagi dastur asosida ish tashkil qilinadi:

• 
  Motorikani qabul qilishni tekshirish
  
• 
  Motorikani ijro qila olishni tekshirish
  
• 
  Intonatsiyani qabul qilishni tekshirish
  
• 
  Mantiqiy urg‘u berishni tekshirish
  
• 
  Ovoz balandligi modulyatsiyasini tekshirish
  
• 
  Tembrni qabul qilishni tekshirish
  
• 
  Nutqiy nafasni tekshirish
  
• 
  Nutqning temp motorikaik tomondan tekshirish
  
• 
  О‘zini nazorat qilish orqali eshitish holatini tekshirish.
  

Maktabgacha yoshdagi bolalar va maktab yoshidagi bolalar ovozini rivojlantirish, chuqur nafas olish, uzoq nafas olish, qisqa nafas olish, ovoz kuchi, undan tо‘g‘ri foydalanish, rivojlantirilgan nafas va ovozni sо‘z va iboralarda mustahkamlash ishlari olib boriladi:

1. 
   Ma’lum bir ovoz turlarining buzilishini bartaraf etish uchun davolash ishlari bilan birga logopedik mashg‘ulotlarni olib borish;
   
2. 
   Artikulyatsion organ va nafas ustida tо‘g‘ri va aniq ish olib borish, ovoz un paychalarining rivojlanishiga zamin hisoblanadi;
   
3. 
   Butun nutq apparatini mashq qilib bо‘lgach, ehtiyotkorlik bilan ovoz fonatsiyasiga о‘tiladi;
   
4. 
   Ovoz gigiyenasi haqida tо‘g‘ri targ‘ibot ishlarini olib borish lozim;
   
5. 
   Mutaxassislar prafilaktika qilish jarayonida bolalar ovozini saqlashni ham inobatga olish lozim.
   

Maktabgacha yoshdagi bolalarda nutqiy nafas va ovozni rivojlantirish uchun quyidagi ishlardan foydalaniladi:

- Ovoz modulyatsiyasini baland-pastligi bо‘yicha tekshirish;

- Ovoz modulyatsiyasini ovoz kuchi bо‘yicha tekshirish