Тошкент Тиббиёт Академияси

Шовқиннинг ишчилар организмига таъсири.
Шовқинни ишчилар организмига таъсири унинг частотаси кучи ва вақт кўрсатгичлар таъсирининг доимийлиги билан улчанади.
Частата қанча юқори бўлса унинг биологик таъсирининг намоён бўлиши ҳам шунчалик жадаллик билан бўлади.
Инсон кулоги билан 1000 Гц частатали товушдан энг яхши эшитади. Бу частотадан тон сифатида қабул қилинган кулокниниг энг яхши эшитиш зонаси 500-4000Гц оралигида жойлашган (сўзлаш нутки диапазони).
Турли частота товушдан бир хилда кучга эга бўлган эшитиш хиссиётини ҳосил қилиш учун турли даражадаги товуш босими бўлиши керак.
Шовқинни инсон организмига таъсири.
Ёш утиши билан инсоннинг эшитиш қобиляти пасаяди, шунингдек турли касалликлар ёки заҳарли моддалар таъсирида ҳам эшёитишга салбий тасир қилиш мумкин.
Шовқин нафас олиш ва юрак қон босмига таьсир қилади. Айрим холларда ошқозоннинг ҳаракат ва секретор фолиятига эндокрин систеъмасига таъсири ҳам кузатилади мана шу ҳам шовқин таъсиридандир.
Юзага келадиган ўзгариш ва белгилар комплекс шовқин деб ном олган касаллик турга бирлашган.
Эшитиш анализаторларининг функционал холати текшириш.
Энг кенг тарқалган усулардан бири бўлиб аудиометрия. Аудиометрик текшириш натижасига қараб шовқиннинг организмга таьсирини баҳолашда албатта кишининг ёшига қараб бўладиган ўзгаришлар ва эшитиш сезувчанлиги пасайши ва бошқа сабабларни ҳисобга олиш лозим.
Бошқа текшириш усуллари.
Шовқин таьсири остида марказий асаб систеъмаси ўзгаришлари хронорефлексометрия усули ёрдамида ўтказилади. Критик частотани юқоридан пастга қараб силжиши эшитиш анализаторни чарчаганлигини кўрсатади. Бошқа физилогик текширишлар шовқин таъсири билан боғлиқ бўлган ишдан олдин, иш вақтида ва ишдан кейин ўтказилади.
Ишлаб чиқаришда шовқиннинг зарарли таъсирини олдини олиш чоралари.
Ишлаб чиқаришда шовқинга қарши кўраш мураккаб муаммолардан бири ҳисобланади.
Тиббий профилактик тадбирига Меҳнат қилиш ва дам олиш рационал тартибини ишлаб чиқиш (шовқин таьсир этиш вақтини камайтириш) яьни шовқинсиз хоналарни ташкил қилиш йўли билан камайтириш.
Техник технологик тадбирлар: шовқинни манбада камайтириш, бунда огоҳлантиручи санитария назорати босқичида шовқин чиқарувчи янги машиналар, станоклар, инструментларни лойиҳалаш, синаш босқичларида олдини олиш, шу билан бирга технологик жараённи ўзгартириш, яъни парчинлашни – пайвандлаш билан, штамплашни-пресслаш билан алмаштириш керак.
Меморий режали тадбирлар: ишлаб чиқариш корхоналаридаги шовқин чиқарувчи цехларни алоҳидалаш, СХМга риоя қилиш, атрофларни кўкаламлаштириш, шовқин ютувчи дарахтлар экиш.