Шовқинни ўлчашда ишлатиладиган асбоблар:
шовқин улчагичлар: ИШВ1, РФТ_00014
ишлаб чиқаришнинг шовқинини ёзадиган магнитофон;
аудиометр АП-02,МА-31
КЧЗСМ-1
ИШЛАБ ЧИҚАРИШ УЛЬТРАТОВУШ ВА ИНФРАТОВУШЛАРНИНГ ГИГИЕНИК АСОСЛАРИ.
Меҳнат гигиенаси фанидан тиббий профилактика факультетининг 5 курс талабалари учун маъруза.
ишлаб чиқаришдаги шовқин, ультратовуш, инфратовушни ўқитилишдан асосий сабаб шулардан иборат:
- Касб касалликлар орасида шовқин касаллиги учраб туради.
-ишлаб чиқариш юқори савияда олиб боришига янги техника, технология, янги машиналарни тадбиқ қилиниши.
- Шовқин етакчи омил сифатида кўп учраб туриши, саноат корхоналарини ошириш.:
Ишлаб чиқаришда ультратовуш, асосий бирликлари, қўлланилиши, гигиеник таснифи, организмга таъсири ва салбий таъсирини олдини олиш профилактик чора-тадбирлари.
Ультратовуш ишлаб чиқаришда кенг тарқалган омилллардан биридир. Ультратовуш – ҳавони тебранма ҳаракатга келтирувчи 20 кГц дан 109герцгача бўлган механик тебранишлардан иборат. Ультратовушнинг физик кўрсаткичи қилиб, унинг тебраниш частотаси килогерцга (кГц).
Тебраниш кучи эса – децибелларда (дб) ва қуввати – Вт/м2 да берилган.
Ультратовуш ишлаб чиқаришда фойдаланиладиган 3 та эффектни, яъни хоссаси мавжуд.
1. Термик эффект
2. Механик эффект
3. физик – химик эффект
Ультратовуш ишлаб чиқаришда қуйидаги мақсадларга фойдаланилади:
1. Термик эффект
2. механик эффект
3. физик эффект
Ультратовуш ишлаб чиқаришда қуйидаги мақсадларда фойдаланилади:
1. Металларни пайвандлаш, парчалашда ультратовушнинг термик хоссаларидан фойдаланилади:
2. Металларни кесиш, термик-бетон махсулотларни дефектоскоп қилишда ультратовушнинг механик хоссаларидан фойдаланилади.
3. Деталларни ёғсизлантириш, Органик бирикмаларни оксидлаш ва парчалаш натижасида ультратовушнинг физику-химик эффектидан ойдаланилади.
Ультратовушдан тиббиёт соҳасида ҳам жуда кенг фойдаланилади. Ультратовушнинг термик эффектидан тўқималарни чуқур иситиш учун: механик эффектидан эса тўқималарни кесиш, уларни бир-бирига бириктириш, касалликларни даволашда ва касалликларнинг диагностикасида: физик – кимёвий эффектидан эса қон плазмасини стериллаш ва плазма ўрнини босувчи суюқликларни стерилизация қилишда ишлатилади.
Ультратовуш таснифи ва санитария меъёрлари ГОСТ – 12.1.001-83 да белгиланган бўлиб. 2 гуруҳга бўлинади.
1. Паст частотали тебранишлар –1.12*104 -1.0*105 герц, бу ультратовуш ҳаво ва контакт йўли билан тарқалади.
2. Юқори частотали тебранишлар -1.0*105-1.0*109 герц, бу ультратовуш фақат контакт йўли билан тарқалади.
ГОСТ 12.1.001-83 қонуний хужжат бўйича контакт зонасида руҳсат этилган. УТ-даражаси – 110 дб гача, меъёридан чиқувчи руҳсат этилган УТ қуввати -0.1 Вт/см га тенг.
УТ организмга 2 хил йўл билан таъсир қилади.
1. Эшитиш йўли билан
2. Контакт йўли билан
УТ ишловчиларнинг асаб систеъмасига таъсир этиб, астеновегетатив синдром, парезлар, парэстезиялар, энцефаловегетополиневритлар чиқаради. УТ юрак-қон томир тизимига ҳам таъсир этиб, уларнинг фаолиятларини сусайтиради, натижада брадикардия, гипотония холатлари вужудга келтиради. УТ эшитув билан организмга таъсир қилиш натижасида қабул қилиш бўсағасининг пасайш ва нихоят лабиринтопатия касалини чиқаради.
Do'stlaringiz bilan baham: |