Турли йўналищцаги ишлаб чиқариш корхоналарининг ишчиларининг касалланиш кўрсаткичлари. Юқорида қайд этилган маълумотларда кўрсатилган ишловчиларнинг саломатлигига омилларнинг тури ва хили кўпдир. Улар ичида етакчилардан ижтимоий гуруҳга мансуб иш шароитлари, бажарилаётган иш ва ишни ташкил этиш ҳисобланади.
Бу омиллар турли йўналишдаги корхоналарда ўзига хос бўлиб, бошқа омиллар билан биргаликда ишловчиларнинг касалланишини ўзига хос бўлишини таъминлайди. Шу сабабли ишловчиларнинг касалланишини ўрганиш ва гахлил қилишда бу масала диққат эътибор марказида бўлиши керак.
Ҳозирги кунда адабиётларда турли йўналишдаги ишлаб чиқариш корхоналарида ишловчиларнинг касалланишининг ўзига хослигига багишланган маълумотлар етарли бунда асаб тизими, сезги органлари, ишлаб чиқишда шикастланиш ва тери касаликлари эгаллайди.
Бу ишловчилар орасида касб касалликларидан пневмоқониозларни учрашига олиб келади. Микробиологик саноат корхоналари ишчиларида етакчи уринларни тери ва пафас йўллари касалликлари эгаллайди.
Тери касалликларидан энг кўп тарқалгани эпи д ермитл ар дир. Нафас йўллари касалликлари микробиологик сагюати ишчиларида мураккаб симтомакомплекслар шаклидаги бронхотин ва астеник кўринишда бу] 1а; (и. Ишчиларда кўп учрайдиган бронхиал астама иш стажи 1 ой ва ундан ортиқ бўлган ишчиларда кайт этилган. Текстил саноати ишчиларида етакчи уринларни нафас йўллари {асосан ўткир респиратор) касалликлари ва грипп, қон айланиш касалликлари, асаб тизими ва периферия ганглиялар ва тери касалликлари эгаллайди.
Тикувчилик корхоналарида етакчи уринларни ўткир респиратор касалликлар, тог қон саноати ишчилари орасида эса зарарли ва ҳавфли омил чанг бўлганлиги сабабли умумий касалликлар асосан нафас йўллари касалликларидан иборат. Бу касалликларнинг вужудга келишида қонларда ишлатиладиган техникадан чиқувчи газлар ҳам етакчи омиллардан ҳисобланади.
Вақтинчалик ишлаш қобилиятини йўқотиш билан боғлиқ касалликлар тахлили шуни кўрсатадики, иш давомида бир ингчи камида 1 -2 марта касал бўлар экан. Касалликлар ичидаўткир респиратор касалликлар етакчи уринларни эгаллайди. Асаб тизими касалликлари асосан бел-думгаза радикулит, ошқозон-ичак тизими яраси, сурункалй гастирит эгалайди. Гипертония касаллиги ҳар 100 ипшовчига 7.4 -10,0 ҳодиса ва 90-133 ишсизлик кунларини беради. Металлургия саноати ишчиларида вақтинча иш қобилиятини йўқотишга боғлиқ касаланишлар орасида юқори кўрсаткичлар нафас йўллари касалликлари грипп, қон томир касалликлари, юракни ревматяк ва норевматик касалликлари, гипертония Асаб тизими (радикулит.; неврит ва невралгиялар).
Аёлларда гинёқологик касалликлар ҳам бошқа тормоқларга кўра юқори кўрсаткичда учрайди. Терини қайта ишлаш корхоналари ишчиларида етакчи уринларни вегитатив полиневритлар, ветитомиозитлар, дерматозлар эгаллайди.
Ипшовчилар касалланишни оддини олиш ва камайтиришта қаратйлган чора тадбирларни асосий йўналишлари.
ишлаб чиқариш корхоналарида касалланиши чуқур ўрганиш ва уни камайтириш олдини олиш катта гигиеник аҳамиятга эга бўлиб қолмай, балки мухим иқтисодий аҳамиятга ҳам эгадир.
Шу сабабли меҳнат гигиенаси врачи назорати остидаги ишловчилар касалланиши кўрсаткичларини тахлил натижаларига кўра касаллик ҳодисаларини камайтиришга ва олдиии олишга қаратйлган етарли даражасида самара берадиган чора тадбирлар комплсксини ишлаб чиқиб олиш ва уларни тадбиқ этилишини назорат қилишни билиш керак.
Ҳозирги кунда ишлаб чиқариш корхоналарида касалланишни камайгириптга ва олдини олишга қаратйлган чора тадбирлар қуйидаги йўналишларда амалга оширилади.
1.Техник-технологик чора тадбирлар (ишларни механизациялаш, автоматлаштириш, масофадан бошқариш ишчиларни жорий этиш, технологик жараённи такомиллаштириш ва бошқариш).
Бу йўналийщаги чора тадбирлар эш юқори самара беради. (Иқтисодий жихатдан бошқараларга нисбатан камтаррок бўлса ҳам) чунки улар воситасида зарарли омилни манбада йўқотиш ёки ҳосил бўлишини кескин камайтиришга эришиш мумкин.
2.Санитар-техник чора тадбирлар (герметиклаш, экранлаш, вентиляция). Бу йўналишдаги чора тадбирлар воситасида зарарли ва ҳавфли омилни манбада йўқотмайди, балки ишловчига таъсир этувчи миқдорни кескин камайишига айрим холларда йўқотишга эришилади.
Ишни оғирлиги ва жиддийлигини камайтириш.
Ишлаш ва дам олишни, тўғри ташкил қилиш.
Умумий ва махсус тиббий кўрикларни ўтказиш.
Ишловчилар техник хизмат кўрсатишни ташкил этиш ва уни
такомиллаштириш.
Иш жойларида иш шароитини ташкил этувчи омиллар миқдори ва даражалари устидан назорат.
Оптнмал иш шароитини ташкил этиш.
Бевосита иш жойларидаги зарарли ва ҳавфли омилларни салбий таъсирини олдини олишга қаратилган махсус овқат билан таъминлаш.
