Тошкент Тиббиёт Академияси

Қурилиш ишларида жорий санитария назорати.

Жорий санитария назоратининг вазифаси Меҳнат шароитлари, қурилиш ташкилотлари ишчиларининг санитария турмуш шароитлари билан таъминланганлигини мустахкамлаш, ишла6 чиқаришдаги ташкилий профилактика учун соғломлаштирувчи чора-тадбирларни ишдаб чиқиш устидан назорат олиб боришдан иборатдир.
Қурилиш ишчиларининг Меҳнат жараёни бошқа ишлаб чиқариш турларидан фарқ килиб, ўзига хос ҳусусиятга эга. У қуйидагилар билан тавсифланади: доимий иш жойининг йўқлиги, бир қанча касбларнинг биргалашиши, кўп ишларнинг очиқ ҳавода бажарилиши, ишларни етарли механизациялаштирилмаганлиги бир қанча зарарли ва ҳавфли ишлаб чиқариш омилларинингтаъсири. Жорий санитария назорати олиб боришда қуйидагиларга эътибор бериш керак: Меҳнат шароитига, Меҳнатнинг ташкил этилганлигига ва бошқаларга.
Санитар текшириш қуйидаги схема бўйича олиб борилади:
- қурилаётган объект номи: буюртмачи, пудратчи,
нимага мулжалланган (ишлаб чиқариш, яшаш, қишлоқ
хужалик), манзил;

• 
  атрофдаги объектларнингтавсифи, СХМни катталиги, жойи, грунти, рельефи;
  
• 
  ишларнинг босқичи, ер усти қисминимг ҳарактери. жихозлари (майдон қурилганлиги, блоклилиги);
  
• 
  ишчи ва хизматчиларнинг таркиби (сони, жинси, ёши бўйича);
  
• 
  асосий касбларни ташкиллаштириш ва иш олиб бори:хш услуби (хужалик, пудрат), Меҳнат кооперацияси формаси (бригада);
  
• 
  қурилиш майдончаси катталиги, худуднингтузилиши, тозалаш ишлари;
  
• 
  ишнинг механизацияси;
  
• 
  қурилиш майдончаси ва хоналарнинг ёритилганлиги;
  
• 
  Меҳнат омилларини лаборатор - инструментал ўлчаш усуллари орқали тавсифлаш (доимий ва кўчма иш жойларида);
  
• 
  Меҳнат ва дам олиш режими;
  
• 
  зарарли ва ҳавфли омилларга қарши махсус чора-тадбирлар (борлиги, холати, самарадорлиги);
  
• 
  травматик жарохатланишнинг ҳавфлилиги;
  
• 
  ичимлик суви билан таъминлаш систеъмаси, овқатланишни ташкил этилганлиги;
  
• 
  ёрдамчи маиший хоналар: хоналар сони ва уларни жихозланганлиги, санитар холати, фойдаланиш режими;
  
• 
  йилнинг совуқ фаслида ишчиларни иситадиган, иссиқ фаслида совитадиган хоналарнинг бўлиши (борлиги, холати, самарадорлиги);
  
• 
  махсус кийимлар билан таъминланганлиги, пойафзал билан таъминланганлиги;
  
• 
  санитар оқартув ишлари.
  

Қурилиш ишлари асосан 3 босқичда бажарилади: нолинчи циклдаги ишлар, бино кутисини кўтариш ва унинг ичида оклаш ишларини олиб бориш.
Оҳирги вақтларда корхоналар, биноларнинг ва иншоотларнинг қурилиши ижара пудрати ва хужалик усуллари билан олиб борилмоқда.
Қурилишда ишчиларнинг Меҳнати бригада кўринишида бўлиб, у кооперациянинг асоси бўлиб ҳисобланади. Бир хил ишларни бажаришда махсус бригада ташкил қилинади. Бир-бири билан боғлиқ бўлган ҳар хил ишларни бажаришда керакли ишчилардан ташкил топган комплекс бригадалар ташкил қилинади.
Комплекс бригадаларда алоҳида ишларни бажариш ва ҳар хил сменаларда ишлаш учун звенолар ташкил қилинади. Махсус бригадаларда ҳам звенолар ташкил қилинади. Қурилиш машиналари машинистлари ҳам улар таркибига киради.
Қурилиш босқичларига боғлиқ равишда ишнинг таркиби ва иш шароити турли хил бўлиши мумкин:
Иклим циклдаги ишлар: қурилиш ер майдонини тайёрлаш ишлари, ер ости коммуникация иншоотлари фундамент куйиш. Бу ишлар турли йўл билан (эксқаватор, бульдозер, автомашина) ишловчи ишчи механизаторлар томонидан бажарилади. Маълум ишлар механизациялаштирилмаган бўлиб, жисмоний зўрикиш талаб қилади.
Бинонинг ер устки қисмини кўтариш:
а)гиштдан кўриш-гишт терувчилар томонидан
бажарилади. Қурилиш аралашмалари бетончилар томонидан
бажарилади. Гиштларни узатиш ва аралашмаларни етқазиб
бериш минорали кранлар томонидан бажарилади;
б)блокли қурилиш ишлари - асосан бинонинг ер устки қисмининг монтаж ишлари олиб борилади. Блоклар, копламалар арматуралар ва бошқа материаллар ҳар хил қонструк-
цияли кранлар ёрдамида узатилади (кийим, пойафзал). Қийин пайвандлаш ишлари ва кранлар ёрдамида бинодаги ва иншоотлардаги бутун монтаж бўйича йиғиш ишлари олиб
борилади.
Оклаш ишлари - сон тўлиқ қурилмаларни урнатиш, суваш, пол ёткизиш, эшик ва ромларни урнатиш, буяш, пардозлаш, куритиш, электр тармоги билан таъминлаш.
Қурилиш биносидаги пардозлаш ва оклаш ишлари етарли даражада механизациялаштирилмагандир.
Қурилиш ишларидаги иш жойлари бошқа ишлаб чиқаришдаги иш жойларидан тубдан фарқ килди.
Қурилиш ишларидаги иш жойлари асосан 2 турга бўлинади:

• 
  курувчи ишчилар иш жойлари;
  
• 
  курувчи машиналар машинистларй иш жойлари (оператор).
  

Бундан ташқари иш жойлари ишчилар сонига кўра: индивидуал ва қоллектив иш жойларига фарқланади. Иш жойининг ҳаракатдагига кўра:

• 
  стационар;
  
• 
  даврий ҳаракатдаги;
  

-доимий ҳаракатдаги турларга бўлинади, кулланилаётган меҳнат куроллари ва қурилмаларига кўра:

• 
  кул ва механизациялашган инструментлар ёрдамида;
  
• 
  қурилиш машиналари ёрдамида;
  
• 
  автоматлашган воситалар ёрдамида.
  

Иш жойлари шундай ташкил этилган бўлиши керакки, асосий ишни бажараётган ишчилар (қурилиш ва монтаж ишлари) бошқа узининг касбига боғлиқ бўлмаган ва ёрдамчи ишларни бажаришга жалб этилмаслиги керак. Қурилиш ишларида метеорологик омил етакчи омил бўлиб ҳисобланади. Ёз мавсумида Тошкент шахрида қурилиш майдончасида метеорологик шароит.