Тошкент тиббиёт академияси п. Р. Алимходжаева, Н. М. Туйчибаева, А. А. Абдувалиев, М. С. Гильдиева

Амалий машғулот мақсади:
Талабаларда ПЗР усули бўйича тахлил ўтказишнинг моҳияти, аҳамияти ва босқичлари тўғрисидаги билимларни шакллантириш.
Мустақил тайёрланиш учун топшириқлар.
I. Мавзу бўйича материални ўрганиш ва қуйидаги саволларга жавоб бериш:
1. Молекуляр-генетик усул моҳиятини тушунтириб беринг.
2. Молекуляр-генетик текширувларда қандай асосий услубий ёндошувлар қўлланилади?
3. Клиник генетикада ПЗР усулини қўллашнинг амалий аҳамияти.
4. Биологик материалдан ДНК ва РНК ни ажратиб олишнинг босқичлари ва асосланишини баён қилинг.
5. Молекуляр клонлаштиришнинг асосий мезонлари ва босқичларини баён қилинг.
6. Сиз молекуляр клонлаштириш векторларининг қандай турларини биласиз?
7. ПЗР ўтказиш асосий мезонлари ва босқичлари.
8. ДНК фрагментларини электрофорез қилишнинг асосий мезонлари ва босқичлари.
9. Рестрикцион фрагментлар узунлиги полиморфизмини ўрганиш усулини баён қилинг.
10. ДНК секвенирлаш босқичлари ва асосий мезонларини баён этинг.
II. Вазиятли масалалар ечиш ва тест топшириқларига жавоб бериш.
Ўқув жиҳозлари. Ҳақиқий вақт режимида ПЗР ўтказиш учун амплфикатор, стерил ламинар бокс, 25 дан 100°С гача хароратга чидамли “Эппендорв” туридаги пробиркалар учун термостат, чўкма усти суюқлигини олиб ташлашга мўлжалланган колба-қопқонли тиббий вакуумли сўрғич, 16 минггача айланиш тезлигига эга “Эппендорв” пробиркалари учун микроцентрифуга, вортекс, турли ўзгарувчан ҳажмли автоматик дозаторлар йиғмаси, 1,5 мл ли зич ёпилувчи полипропиленли бир марталик ишлатилувчи микропробиркалар, автоматик дозаторлар учун мўлжалланган 200 дан 1000 мкл ҳажмли аэрозол барьерга эга учликлар, 2-8°С хароратни ушловчи ва 16°С даражали музхонали музлатгич, алохида тиббий халат ва бир марталик латексли қўлқоплар, дезинфекцион эритмали идиш.


Хақиқий вақт режимида ПЗР ўтказиш баённомаси (RT-PCR)
1. ДНКни ажратиш
Усулнинг асосланиши. ДНКни ажратиш тижорий йиғмалар ёрдамида ўтказилади. Температура лизиси асосида экспресс экстракция – нуклеин кислоталарни препаратини ПЗР-тахлилини қисқа муддатларда ўтказишга имкон берувчи усулдир. Ушбу усулнинг асосий устунлиги шундаки, амалиётни бажаришининг тезлигидир. Биологик наъмунани лизисловчи буфер билан ишлов берилиб, сўнг уни центрифугалаш ушбу усулнинг асосини ташкил қилади. Бунда эримайдиган компонентлар пробирка тубига чўкади, ДНК тутувчи чўкма усти суюқлиги эса (супернатант) ПЗР ўтказиш учун қўлланилади.
ДНКни ажратиб олиш учун текширилувчи материал ҳажми 0,1 мл га тенг.