Toshkent moliya instituti "moliya" kafedrasi "davlat byudjeti"

6.3. O„zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi, uning byudjet tizimini 
boshqarishdagi vakolatlari 
Moliya vazirligi O‗zbekiston Respublikasi davlat boshqaruvi organi 
hisoblanadi. 
O‗zbekiston 
Respublikasi 
Moliya 
vazirligi respublikaning markaziy moliya-iqtisodiy 
organi 
sifatida 
O‗zbekiston 
Respublikasining 
moliyaviy, narx siyosatini hayotga tatbiq etadi va 
uning butun hududida moliya, narx-navoni tashkil 
etish faoliyatiga umumiy rahbarlikni amalga oshiradi. 
Moliya vazirligi O‗zbekiston Respublikasining 
vazifalari va funksiyalarini amalga oshirish uchun 
zarur moliyaviy negiz yaratishni, respublika byudjetini 
O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligining byudjet tizimini boshqarish borasidagi 
vakolatlari:
 

Davlat byudjeti hamda soliq va byudjet siyosatining asosiy yo‘nalishlari loyihalarini 
tayyorlaydi; 

davlat maqsadli jamg‘armalari byudjetlari loyihalarini ko‘rib chiqadi;

O‘zR Vazirlar Mahkamasiga byudjetnoma loyihasini ko‘rib chiqish uchun taqdim etadi; 

O‘zR Davlat soliq qo‘mitasi va Davlat bojxona qo‘mitasiga O‘zR Davlat byudjeti 
daromadlari prognozini har chorakda etkazadi; 

byudjet mablag‘larini taqsimlovchilarga va DMJlarini taqsimlovchi organlarga ular 
uchun nazarda tutilgan byudjetdan ajratiladigan mablag‘lar hajmlarini etkazadi; 

byudjet mablag‘larini taqsimlovchilarning xarajatlar smetalari va jamlanma xarajatlar 
smetalari, shtat jadvallarini, shuningdek ularga kiritilgan o‘zgartirishlarni ro‘yxatdan 
o‘tkazadi; 

O‘zR respublika byudjetining xarajatlari yoyilmasiga moliya yili mobaynida 
o‘zgartirishlar kiritadi;

O‘zR Vazirlar Mahkamasiga O‘zR Davlat byudjeti, respublika byudjeti va DMJlari 
byudjetlari parametrlariga o‘zgartirishlar kiritish bo‘yicha takliflar taqdim etadi; 

moliya yili mobaynida QR Vazirlar Kengashi, viloyatlar va Toshkent shahar 
hokimliklarining QR byudjeti, viloyatlar va Toshkent shahar mahalliy byudjetlarining 
tasdiqlangan parametrlariga o‘zgartirishlar kiritish to‘g‘risidagi takliflarini ko‘rib chiqadi; 

soliqlar va boshqa majburiy to‘lovlarni ularning manbalari kesimida to‘liq va o‘z 
vaqtida tushishi ustidan monitoringni amalga oshiradi; 

byudjet tizimi byudjetlarining mablag‘laridan maqsadli foydalanilishi ustidan nazoratni 
amalga oshiradi; 

byudjetlar ijrosi to‘g‘risidagi hisobotlar, shuningdek byudjet tashkilotlarining moliyaviy 
hisobotlari shakllarini va ularni taqdim etish tartibini tasdiqlaydi; 
o‘z vakolatiga kiradigan masalalarga doir normativ-huquqiy hujjatlar qabul qiladi va b. 
Manba: O„zbekiston Respublikasi Byudjet kodeksi (O„RQ-360-son. 26.12.2013). 29-modda. 

---

62 
ishlab chiqish va ijro etishni, uning daromad qismi barqarorligini ta‘minlashni, 
valyuta rejasini tuzish va ijro etishni, pul resurslaridan oqilona va tejab sarflashni 
ta‘minlaydi. 
Moliya vazirligi respublika byudjeti ham daromadlar, ham xarajatlar 
bo‗yicha ijro etilishi uchun, moliyaviy resurslarni umumrespublika ehtiyojlariga 
safarbar etish ishlarini tashkil etish uchun javob beradi. 
O‗zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi, Qoraqalpog‗iston Respublikasi 
Moliya vazirligi, viloyatlar va tumanlar hokimliklari boshqarmalari va bo‗limlari, 
davlat sug‗urta idoralari, shuningdek, ularga qarashli davlat korxonalari, 
muassasalari va tashkilotlari O‗zbekiston Respublikasi Moliya vazirligining 
yagona tizimini tashkil etadi. 
Moliya vazirligi o‗z tizimiga kiruvchi korxonalar, muassasalar va 
tashkilotlar faoliyatini to‗g‗ridan-to‗g‗ri yoki o‗zi tashkil etadigan organlar orqali 
muvofiqlashtiradi va yo‗naltiradi. 
Moliya vazirligi tizimiga kiruvchi organlarni boshqarish jarayonida Vazirlik 
O‗zbekiston Respublikasining moliyaviy va narx-navo siyosatini amalga 
oshirishning birligini ta‘minlaydi. 
2017-yilga qadar Moliya vazirligining byudjet tizimini boshqarish bo‗yicha 
vakolatlari, asosiy vazifalari va funksiyalari O‗zbekiston Respublikasi Vazirlar 
Mahkamasining 1992-yil 23-noyabrdagi 553-son qarori bilan tasdiqlangan 
―O‗zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi to‗g‗risidagi Nizom‖
1
bilan tartibga 
solinib kelingan. 
2017-yilga kelib, respublikadagi barcha moliya organlari faoliyatini tubdan 
takomillashtirish, O‗zbekiston Respublikasi Moliya vazirligining soliq-byudjet 
siyosatiga qat‘iy rioya etilishini ta‘minlash, iqtisodiyotning real sektori 
tarmoqlarini hamda ijtimoiy sohani barqaror, mutanosib va jadal rivojlantirish, 
mahalliy byudjetlarning daromad bazasini mustahkamlash, byudjet mablag‗laridan 
samarali foydalanishga yo‗naltirilgan vazifalari, funksiyalari, ish shakllari va 
uslublarini qayta ko‗rib chiqish maqsadida 2017-yil 18-martda ―Moliya organlari 
faoliyatini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to‗g‗risida‖gi O‗zbekiston 
Respublikasi Prezidentining PQ-2847-sonli Qarori
2
qabul qilindi. Ushbu qaror 
bilan O‗zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi va uning hududiy bo‗linmalari 
faoliyatining quyidagi ustuvor vazifalari hamda yo‗nalishlari belgilab berildi: 
−
iqtisodiy o‗sishning barqaror yuqori sur‘atlarini, iqtisodiyot va ijtimoiy 
sohaning 
moliyaviy 
mutanosibligini 
ta‘minlashda, davlatning ijtimoiy 
majburiyatlarini to‗liq va o‗z vaqtida bajarishda, yirik investitsiya loyihalarini 
moliyalashtirish va mamlakatning mudofaa qobiliyatini mustahkamlashda moliya 
organlarining rolini oshirishga yo‗naltirilgan yagona davlat soliq-byudjet siyosatini 
amalga oshirish; 
−
iqtisodiyot va aholiga soliq yukini kamaytirish, ishlab chiqarish 
samaradorligini ta‘minlash, mineral-xom ashyo, yer-suv hamda boshqa resurslar va 

1
O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami,2015-y., 27-son, 355-modda 

2
O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2017-y., 13-son, 201-modda 

---

63 
uskunalardan oqilona foydalanishda soliq hamda boshqa majburiy to‗lovlarning 
rag‗batlantiruvchi rolini kuchaytirish yo‗li bilan soliq tizimini izchil 
takomillashtirib borish, soliq ma‘muriyatchiligi samaradorligini oshirish, soliqlar 
hamda boshqa majburiy to‗lovlarni hisoblash va to‗lash tartibini soddalashtirish, 
shuningdek, soliqlar va boshqa majburiy to‗lovlarning to‗liq yig‗ilishini ta‘minlash 
maqsadida ularning stavkalarini optimallashtirish; 
−
byudjetlararo munosabatlarni tubdan takomillashtirish, Qoraqalpog‗iston 
Respublikasi byudjeti, viloyatlar va Toshkent shahar mahalliy byudjetlarining 
daromad bazasini barcha choralar bilan kengaytirish, viloyatlar va tumanlarni 
subvensiyadan chiqarib, ularning mutanosibligi va o‗zini o‗zi qoplay olishini 
ta‘minlash, hududlar hokimliklari bilan birgalikda Qoraqalpog‗iston Respublikasi, 
viloyatlar hamda Toshkent shahrini kompleks va intensiv rivojlantirish asosida 
davlat byudjetiga qo‗shimcha manbalar jalb etish yuzasidan tizimli ishlarni amalga 
oshirish, tabiiy va iqtisodiy salohiyatdan yanada to‗liq va samarali foydalanish, 
hududlar iqtisodiyotini modernizatsiyalash va diversifikatsiyalash; 
−
moliyaviy resurslarni iqtisodiy taraqqiyotning eng ustuvor yo‗nalishlariga, 
ijtimoiy sohani, ayniqsa qishloq joylarida, jadal rivojlantirishga, maqsadli 
investitsiya dasturlarini moliyalashtirishga, belgilangan me‘yorlarga muvofiq 
ularni real moliyalashtirish manbalari bilan mustahkamlashga, ushbu asosda 
kreditorlik va debitorlik qarzlarini kamaytirishga jamlash; 
−
iqtisodiyot bazaviy tarmoqlarining moliyaviy barqarorligini ta‘minlash 
borasidagi ishlarni muvofiqlashtirish, qishloq xo‗jaligini moliyaviy qo‗llab-
quvvatlashning samarali usul va mexanizmlarini joriy etish, tovarlar va 
xizmatlarning ayrim turlariga narx va tariflar belgilash tartibini takomillashtirish 
hamda to‗lov intizomini mustahkamlash; 
−
byudjet tizimidagi byudjet mablag‗laridan maqsadli hamda oqilona 
foydalanish ustidan davlat moliyaviy nazoratini amalga oshirish, qat‘iy iqtisod 
qilish, ishlab chiqarish va muomala xarajatlarini kamaytirish, nobudgarchilik va 
talon-torojlikni, maqsadga nomuvofiq chiqimlarni tugatish yuzasidan vazirliklar, 
idoralar, xo‗jalik subyektlari, mahalliy davlat hokimiyati organlari bilan birgalikda 
keng qamrovli profilaktika ishlarini olib borish; 
−
O‗zbekiston Respublikasi Markaziy banki va boshqa valyuta nazorati 
organlari bilan birgalikda valyuta-moliya siyosatining asosiy tamoyillari va 
usullarini shakllantirish, davlatning valyuta resurslarini ko‗paytirish va ulardan 
samarali foydalanish bo‗yicha takliflar ishlab chiqish; 
−
fuqarolarning pensiya ta‘minoti sohasida davlat siyosatining asosiy 
yo‗nalishlarini ishlab chiqish, Moliya vazirligi huzuridagi byudjetdan tashqari 
Pensiya jamg‗armasi daromadlari va xarajatlarining mutanosibligini ta‘minlash, 
Moliya vazirligi huzuridagi byudjetdan tashqari Pensiya jamg‗armasi tomonidan 
uning zimmasiga yuklangan vazifalar va funksiyalar, xususan pensiyalar hamda 
boshqa tegishli to‗lovlarni tayinlash va o‗z vaqtida to‗lash bo‗yicha o‗rnatilgan 
qoidalarning qo‗llanilishini muvofiqlashtirish hamda ularni nazorat qilish; 
−
sug‗urta tashkilotlarining sug‗urta munosabatlari barcha qatnashchilarining 
huquq va qonuniy manfaatlari himoya qilinishini ta‘minlashga qaratilgan 

---

64 
faoliyatini nazorat qilish, buxgalterlik hisobi va hisobotining yagona 
metodologiyasini shakllantirish va amalga oshirish, auditorlik faoliyatini tartibga 
solish, mamlakatning moliya bozorlarini rivojlantirish bo‗yicha davlat siyosatini 
amalga oshirishda ishtirok etish; 
−
davlat moliya siyosati sohasida kadrlar tayyorlash, qayta tayyorlash va 
malakasini oshirish tizimini tashkil etish, Moliya vazirligi, uning markaziy apparati 
hamda 
tarkibiy 
bo‗linmalarining 
ish 
shakllarini va usullarini 
tubdan 
takomillashtirish, moliya organlari faoliyatida byurokratizm va sansalorlik 
hollariga yo‗l qo‗ymaslik, inson huquqlari, erkinliklari va manfaatlariga rioya 
etilishini ta‘minlash, jismoniy va yuridik shaxslarning murojaatlariga o‗z vaqtida 
e‘tibor qaratish, zimmaga yuklatilgan vazifalarning o‗z vaqtida va sifatli bajarilishi 
uchun moliya organlari xodimlarining mas‘uliyatini oshirish. 
Yuqorida nomi keltirilgan Prezident qarori bilan O‗zbekiston Respublikasi 
Moliya vazirligi to‗g‗risidagi Nizom, Moliya vazirligi va vazirlik markaziy 
apparatining 
tashkiliy 
tuzilmasi, 
Qoraqalpog‗iston 
Respublikasi 
Moliya 
vazirligining, viloyatlar va Toshkent shahar hokimliklari moliya bosh 
boshqarmalarining, shahar hokimliklari moliya bo‗limlarining, tuman va shaharlar 
hokimliklari moliya bo‗limlarining namunaviy tuzilmalari ham tasdiqlandi.