Toshkent moliya instituti "ijtimoiy fanlar" kafedrasi



Download 4,93 Mb.
Pdf ko'rish
bet394/643
Sana01.01.2022
Hajmi4,93 Mb.
#302989
1   ...   390   391   392   393   394   395   396   397   ...   643
Bog'liq
Mantiq

 

 

 

215 



 

Qadimgi Rus badiiy ongida erkinlik, oddiylik namoyon bo‘ladi. 

Insonning dunyoga e’tiborining kuchayishi, go‘zallikni hissiy idrok etishdan zavqlanishi Uyg‘onish 

davrining yangi madaniy paradigmasi vujudga kelishi uchun asos bo‘ldi. 

G‘arb Uyg‘onish davrida estetik qarashlar yangicha ijtimoiy munosabatlarning ta’siri ostida rivojlana 

bordi. Insonparvarlik g‘oyalari tarqalib borgani sari, ilm-fan, adabiyot va san’at muvaffaqiyatlarga erishib 

borgani sari estetik qarashlar va g‘oyalar ham rivojlanib bordi. 

Bu davr estetikasining muhim xususiyati – uning insonparvarlik ruhi bilan sug‘orilganligi va badiiy 

amaliyot bilan bog‘liq ekanligi. 

Uyg‘onish davri  mutafakkirlari  Leonardo da Vinchi,  Rafael  Santi, Mikelanjelo,  Dyurer, Servantes, 

Shekspir  estetik  tafakkur  taraqqiyotiga  katta  hissa  qo‘shdilar.  Ular  shu  bilan  birga  buyuk  san’at  asarlari 

yaratdilar. Buyuk musavvir Leonardo da Vinchi dunyoni bilishda san’atning ahamiyatini ta’kidlab o‘tadi. U 

o‘zining estetik qarashlari bayon etilgan risolalaridan birida ko‘rsatib o‘tishicha, san’at narsalarning o‘ziga 

xos sifatlarini, ularning go‘zalligini izlab topadi va ommalashtiradi. San’at voqelikning in’ikosi, ijodiy qayta 

takrorlash jarayonidir. 

Klassitsizm  estetikasi  ham  estetik  tafakkur  taraqqiyotida  o‘z  o‘rniga  ega  bo‘ldi.  Bualoning  “Nazm 

san’ati”  risolasi  klassitsizm  estetikasi  mohiyatini  ochib  beradi.  Unga  ko‘ra  barcha  ijodkorlar  klassitsizm 

ishlab  chiqqan  aqida  qoidalariga  bo‘ysunishi  shart  bo‘lgan.  Ijodkorning  erkinligi  cheklangan.  Klassitsizm 

estetikasi  badiiy  ijod  bilan  shug‘ullanuvchilarni  qoidalar  bilan  belgilab  qo‘yilgan  qolipdan  chiqmaslikka, 

oldindan  tanlab  qo‘yilgan  va  mavhumlash-tirilgan  mavzu  chegarasidan  o‘tmaslikka  mahkum  etadi. 

Klassitsizm  vakillari  yuksak  san’at  aslida  takomil  va  go‘zal  bo‘lgan,  ijobiy  estetik  qiymatga  ega  bo‘lgan 

hodisalarni  o‘z  asarlarida  aks  ettirishi  kerak  deb  hisoblaydilar.  Klassitsizm  uslubida  juda  ko‘p  asarlar 

yaratilgan  bo‘lib,  ular  jahon  san’ati  namunalaridandir.  Lekin  san’at  taraqqiyotini  faqat  chiroyli  va  yuksak 

mavzu tomon yo‘nalti-rish uning ko‘lamini cheklab qo‘ydi. 

Estetik  fikrlar  keyinchalik  nemis  klassik  falsafasida  ri-vojlantirildi.  Ayniqsa,  I.Kant  va  Gegel  o‘z 

falsafiy  sistemalari  doirasida,  estetik  munosabat,  did,  ulug‘vorlik,  go‘zallik  masalalari-da  birmuncha 

qimmatli fikrlarni ilgari surdilar.  

Masalan, Kant fikriga ko‘ra, did birgina odamga xos bo‘lgan tug‘ma qobiliyatdir, u shu qadar yakka 

hodisadirki, uni inkor etib bo‘lmaydi. 

Kant,  shuningdek,  ulug‘vorlik  nazariyasini  rivojlantirdi.  U  ulug‘vorlik  va  go‘zallikning  barcha 

o‘xshash va farqli tomonlarini ko‘rsatib berdi. 

Gegel  san’atga  yuqori  baho  beradi.  San’at,  uning  fikricha,  go‘zallikning  asl  makonidir.  Gegel 

ulug‘vorlikni ham san’at asarlari zaminida tahlil etadi. Gegel fikricha, mutlaq ruh – go‘zallikning namoyon 

bo‘lishidir.



 

IX-XII asrlarda O‘rta Osiyoda Muso Xorazmiy, Abu Nasr Forobiy, Abu Rayhon Beruniy, Abu Ali 

ibn  Sino  kabi  buyuk  olimlar,  shoirlar,  musiqashunoslar,  faylasuflar  yashab  ijod  etdilar.  Ular  tabiiy-ilmiy, 

falsafiy, ijtimoiy-siyosiy, axloqiy masalalar bilan bir qatorda tilshunoslik, she’riyat, notiqlik san’ati, musiqa 

nazariyasiga oid ham asarlar yozdilar. 



 


Download 4,93 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   390   391   392   393   394   395   396   397   ...   643




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish