Toshkent moliya instituti f. T. Bazarova

 

 

b)

 Boshqarish darajasi va usullari jihatidan farq qiluvchi hamda  

davlat tomonidan tartibga solinish darajasiga qarab narxlar:  

–

 

Tartibga solinadigan (boshqarilib, o‘zgarib turadigan) narxlar  

–

 

Erkin narxlar  

Qat’iy belgilangan, tasdiqlangan narxlar  

c)

 Narxning boshqa xillari (masalan, bozor narxi, xalqaro narxlar va 

h.k.).  

Xaridorga  realizatsiya  qilinadigan  tovar  miqdoriga  bog‘liq  holda 

narxlarning quyidagi turlari farqlanadi:  

–

 

Ulgurchi  narxlar 

—  bu  ishlab  chiqaruvchi  korxonalar  va 

ulgurji  savdo  qiluvchi  tashkilotlar  o‘z  mahsulotlarini  sotadigan  narxlar. 

Ulgurji narxlar qishloq xo‘jaligi va sanoat mahsulotini ishlab chiqarishda 

va  muomalasida  sarf  bo‘lgan  xarajatlardan  va  korxona  bilan 

tashkilotlarining  sotish  foydasidan  tashkil  topadi.  Barcha  korxonalar 

odatda  har  qanday  tovarlarni  ulgurji  narxlarda  xarid  qiladilar.  Ulgurji 

narxlar  xo‘jalik  hisobini  mustahkamlashga,  korxonalarning  rentabelli 

ishlashiga ham xizmat qiladi.  

–

 

Tovar  va  xizmatlarning  ulgurji  narxlari  -  bu  preyskurant 

narxlardir. Bir xil davlat va kooperatsiya korxonalari o‘z mahsulotlarini 

boshqa  davlat  va  kooperatsiya  korxonalari,  tashkilotlariga  ana  shu 

preyskurant  narxlarida  sotadilar.  Ular  nominal  narx,  deb  ham  ataladi. 

Bunday narxlar ba’zis narx hamdir.  

–

 

Yangi ulgurji narxlar tarmoqlarga ishlab chiqarish xarajatlarini 

to‘la  hisobga  olish  va  normal  foyda  ko‘rish  imkonini  beradi.  Shu 

munosabat bilan sanoat va milliy iqtisodiyotning ko‘pgina tarmoqlarining 

undirma zarar ko‘rishlarini bartaraf etadi. Yangi narxlarda narxga qo‘shib 

berish  yoki  narxni  kamaytirish  juda  keng  qo‘llaniladi,  bu  esa  mahsulot 

sifatini oshirishga rag‘batlantiradi.   

---

 

258 

 

 

 

–