Toshkent moliya instituti f. T. Bazarova

Marketing xizmati 

 

Bozorni tadqiq 

 

qilish

 

 

 

Mahsulot

 

 

 

Bahoning 

 

shakllanishi

 

 

 

Reklama 

 

 

 

---

 

97 

 

 

 

-alohida bo‘linmalarning huquqlari, majburiyatlari;  

-huquq  doiralarining  tartibga  solinishini  ta’minlovchi  epchillik, 

uyushqoqlik,  muntazamlik,  moslashuv  hamda  ularni  firmaning  uzoq 

muddatli strategiyasiga mosligi.  

-Marketing xizmati ko‘lamining samaradorlik darajasi  va tovarlarni 

sotish hajmiga mos kelishi.   

O‘zbekiston Respublikasi korxonalari tashqi bozorga chiqishi uchun 

marketing  keng  ko‘lamda  zarur,  jumladan,  eksport  va  import  sotuvlar 

hajmini hisobga olish ham juda muhim.  

Tuzilmaning ishlab chiqarilgan mahsulotlar va xizmatlarning turlari 

bo‘yicha  mos  kelishi  o‘ziga  xos  ahamiyatga  ega.  Firma,  korxona, 

assotsiatsiya tarkibida tuzilma tovar tamoyili asosida tuzilgan bo‘lishini, 

kompleks bozor siyosati masalalarini hal qilish  esa xo‘jalik mustaqilligi 

berilgan alohida tezkor bo‘linma doirasida to‘plangan bo‘lishi kerakligini 

bildiradi.  

Tashkiliy tuzilmaning sotish bozorlari soni va hajmiga mos kelishi, 

avvalo,  tashkiliy  tuzilmani  bozorni  segmentlarga  bo‘lib  guruhlash, 

iste’molchilarning  alohida  guruhlariga  darajalangan  yondashishni 

qo‘llashi,  ularning  eng  yaxshi  xizmat  ko‘rsatishga  yo‘naltirilganligi 

ko‘zda tutiladi.  

Ixtisoslashgan  bo‘linmada  rahbarlikning  eng  yuqori  darajada 

strategik boshqaruvning markazlashuvi eng yuqori boshqaruv xodimlarini 

strategik  masalalarni  hal  qilishda  faol  ishtirok  etish  imkoniyatlarini 

nazarda tutadi.  

Korxonada marketingning asosiy maqsadi – faoliyatni berilgan vaqt 

chegarasida  mablag‘lar  bilan  ta’minlanishi  doirasida  rentabellikni 

ta’minlash va belgilangan xo‘jalik hisobidagi foydani olishdan iborat.  

Yapon 

firmalarining 

tan 

olingan 

yetakchilarining 

fikricha 

marketingning asosiy maqsadlari quyidagilardan iborat:  

-

 

sotish hajmi;  

-

 

o‘sish sur’ati;  

-

 

bozordagi ulush;  

-

 

rejalashtirilgan foyda, foyda miqdori, foydani sotish hajmiga 

nisbati,  butun  sarmoyaga  nisbatan  foydaning  me’yori,  foydaning 

hissadorlik  sarmoyaga  munosabati  va  h.k.  larda  aks  ettirilishi 

mumkin;  

---

 

98 

 

 

 

-

 

sarmoyaning  tarkibi,  ya’ni  yordamga  berilgan  sarmoyalarni 

aktivlarning umumiy miqdoriga nisbati.  

Qo‘yilgan  maqsadlarga  muvofiq  marketingning  bozor  vaziyatlarini 

ko‘proq ilmiy-texnik taraqqiyot tomonidan aniqlanadigan talabning to‘lov 

qobiliyati  va  tovarning  tarkibidagi  tendensiyalarini  bashorat  qilishga 

mo‘ljallanganlini  qo‘llab-quvvatlash  darkor.  Mamlakatimiz  tajribasi 

ko‘rsatishicha,  marketing  xizmatlarini  tashkil  etish  turli  xil  tartibda 

amalga  oshirilishi  mumkin.  Ammo  shuni  ta’kidlash  kerakki,  bunday 

xizmat  qoidaga  ko‘ra,  bosqichma-bosqich  korxonaning  turli  xil 

bo‘linmalariga tarqatib yuborilgan marketingning barcha asosiy vazifalari 

birlashtirib  shakllantiriladi.  Shuning  bilan  bir  vaqtda  korxonaning 

marketing  xizmati  birga  emas,  balki  bir  necha  bo‘linmalar  bilan 

ko‘rsatilishi mumkin.  Bunday holatda barcha marketing vazifalarini aniq 

muvofiqlashtirish kerak.  

4.2-jadval