Toshkent moliya instituti "dinshunoslik" fanidan

Shamanizm
(shomonlik)
 
Shamanism 
Шаманизм
(tunguscha “shomon” – 
sehrgarlik) – 
sehrgarlik (afsun, magiya) 
ma‟lum bir natijalar olish 
uchun ilohiy kuchlarga ta‟sir 
etish maqsadida amalga 
oshiriladigan ritual, urf-odatlar 
majmuasidir. Shomonlik 
e‟tiqod shakli ibtidoiy 
urug‟chilik davrida paydo 
bo‟lgan. Shamanizm urf-
odatlari 
bilan maxsus odamlar – 
shamanlar, afsungarlar 
shug‟ullanganlar. Odamlar 
ularning ruxlar bilan 
muloqotda bo‟lish, ruxlarga 
jamoaning umid va niyatlarini 
yetkazish, ularning irodasini 
talqin qilish qobiliyatiga ega 

---

ekanliklariga chuqur 
ishonganlar. 
Afsungarlik maqsadlariga 
ko‟ra quyidagilarga bo‟linadi: 
1) Zarar keltiruvchi 
yovuz afsungarlik; 2) Harbiy 
afsungarlik (bu dushmanga 
qarshi ishlatiladi); 3) Sevgi 
afsungarligi (undan “issiq” 
yoki “sovuq” qilish maqsadida 
ishlatiladi); 4) Tibbiy 
afsungarlik (undan davolash 
maqsadida foydalanish); 5) 
Ob-havo afsungarligi. 
Shamanizm hozirda ham 
zamonaviy dinlarda va turli 
xalqlar urf-odatlarida saqlanib 
qolgan. 
Dao 
Dao 
Дао 
– daosizm dinidagi oliy 
ilohiyot. 
Da’vat 
Call
Призыв 
 –
(arab. «chaqirish») 
dinga targ‘ib qilish 
Avesto 
Avesta 
Авеста 
– o‟rta fors tilidan “apastak” 
ya‟ni “asos” deb tarjima 
qilinadi. O‟rta Osiyoning 
ajralmas qismi hisoblangan 
Turonzamin hududlarida 
shakllangan qadimiy din – 
zardushtiylikning muqaddas 
kitobi. Unda o‟zbek, tojik, 
turkman, ozarbayjon, 
fors, afg‟on va boshqa 
xalqlarning ibtidoiy va qadimiy 
axloqiy tasavvurlari, koinot va 
yerdagi dunyoning yaratilishi 
bilan bog‟liq tushunchalar, 
afsona va rivoyatlar, falsafiy-
axloqiy qarashlar o‟z ifodasini 
topgan. 
Avesto tili 
Zend 
Язык Авесты – zamonamizgacha yetib 
kelgan Avesto qismlari 
milodning III- VII asrlarida 
tahrir qilingan. Avesto boblari 
“pahlaviy” – o‟rta fors alifbosi 
asosida 48 ta belgili yozuvdan 
iborat bo‟lgan. Zardushtiylik 
dini Ahmoniylar saltanatining 
(mil. avv.VI-IV asrlar) davlat 
diniga aylantirilgan. Avesto 
matnlari miloddan avvalgi IV 
asrda to‟planib, 21 kitob 
qilinadi. Abu Rayhon 

---

Beruniyning yozishicha 
“Podsho Doro ibn Doro 
xazinasida 12 ming qoramol 
terisiga tillo suvi bilan bitilgan 
bir nusxa bor edi. Iskandar 
otashxonalarni vayron etib, 
ularda xizmat qiluvchilarni 
o‟ldirgan vaqtida uni kuydirib 
yubordi. 
Shuning uchun ham 
Avestoning 3/5 qismi yo‟qolib 
ketdi”. Sosoniylar (224-651) 
davriga kelib Avesto tili 
“o‟lik”, tushunarsiz bo‟lib 
qolgan, 
ammo to‟plamda eski so‟zlar 
va tushunchalarning hammasi 
saqlangan. an.