Toshkent moliya instituti "dinshunoslik" fanidan

Politeizm
 
Polytheism 
Политеизм 
(yunoncha “poly” – ko‟p, 
“theos” – xudo) – ko‟pxudolik 
dini. 
Politeizm ibtidoiy davr 
odamlariga xos bo‟lib, unga 
ko‟ra har bir qabila yoki 
urug‟ning o‟z xudosi va 
e‟tiqod shakli mavjud bo‟lgan 
(fetishizm, animizm, 
shomonlik, totemizm va 
boshq.). Insoniyat jamiyati 
taraqqiy eta borgan sari 
ibtidoiy 
odamlar ko‟p xudolikdan 
yakkaxudolik dinlariga o‟ta 
boshlaganlar. Bu ishlab 
chiqaruvchi xo‟jalik 
shakllarining paydo bo‟lishi 
natijasida ibtidoiy jamoa 
tuzumining yemirilib, sinfiy 
jamiyat va davlatchilik 
bosqichiga o‟tish jarayoni 
bilan 
bir vaqtda sodir bo‟lgan. 
Sivilizatsiya
 
 
Civilization 
Цивилизация (lotincha “civilis” – fuqaro 
jamiyati, harbiylarsiz va 
cherkovsiz hayot) – jamiyat 
erishgan moddiy va ma‟naviy 
taraqqiyot darajasi. insonga xos 
sun‟iy olamni moddiy va 
ma‟naviy jihatdan 
takomillashuvidagi 
muvaffaqiyatlari ko‟rsatkichi. 
Insoniyat jamiyatining 
hayvonot olamidan asosiy farqi 
shundan iboratki, inson 
o‟z mehnat faoliyati, aql va 
zakovati bilan yaratgan sun‟iy 

---

dunyoda yashaydi. 
Tabiatda uy-joy, non, mashina, 
kitob va shu kabi moddiy va 
ma‟naviy ne‟matlar 
tayyor holda uchramaydi, 
ularni tabiat yaratmaydi. Ularni 
odam o‟z mehnati va aql- 
zakovati bilan vujudga 
keltiradi. Jamiyatning 
taraqqiyot darajasi ana shu 
sun‟iy 
narsalarning soni va sifati bilan 
belgilanadi. Tarix fani shu 
ma‟noda sivilizatsiya – 
tarixiy taraqqiyotni 
o‟rganuvchi fandir.
Totemizm
 
Totemism
Тотемизм
– biror urug‟ yoki qabila 
ibtidosiga sig‟inish e‟tiqodi. 
Totem so‟zi 
Shimoliy Amerikada 
yashaydigan Ojibva qabilasi 
tilida “uning urug‟i” ma‟nosini 
anglatadi. Uning mohiyati 
“odamlarning hayvonot va 
o‟simlikning muayyan 
turlariga 
qarindoshlik aloqalari bor” deb 
e‟tiqod qilishdir. Totem – biror 
urug‟ yoki qabila 
ibtidosi, urug‟ asoschisi, ajdod, 
urug‟ jamoalari topinib, uni 
muqaddas tutgan hayvon.