Toshkent moliya instituti d. Tojiboeva iqtisodiyot

 
3.Ta’sir doirasi, hududi jihatidan: 
mahalliy, regional, milliy, jahon bozoriga 
bo’linadi. 
 
Mahalliy bozor
 — bu muayyan mamlakatning davlat chegarasi doirasi bilan cheklangan 
shahar, tuman, viloyat hududlaridagi bo-zorlar hisoblanib, ulardagi tovarlar ko’lami va xilma-
xilligi, eng avvalo mahalliy qishloq xo’jaligi va sanoatning rivoji hamda yo’nalishi bilan 
belgilanadi. Shuning uchun bu bozorlardagi tovarlar asosan oziq-ovqat, keng iste’mol, sanoat 
mollari, xo’jalik va uy-joy qurilish buyumlaridan iborat bo’ladi. Mahalliy bozorlarning turliligi, 
ularning xususiyatlari shu erlik xalqlarning boyligi bo’lib, bu ularning uzoq yillar mobaynida 
shakllangan taraqqiyotining natijasidir. 
 Regional bozor deganda bir mamlakat doirasidagi regionlar o’rtasida tashkil etilgan bozor 
tushuniladi. Bu bozor ishlab chiqarishning ixtisoslashuvi natijasida yuzaga keladi. Regional 
bozorning milliy bozorga nisbatan imkoniyatlari ko’p bo’lib, mol turlari ancha keng va mehnat 
taqsimoti chuqurligi sababli tovar almashinish ko’lami ham kengdir. Chunki, bu erda bir necha 
regionlar qatnashadi. 
 
Milliy bozor
 — har bir mamlakatning bozorlari. Milliy bozorda har bir millatning 
qadimdan mavjud jamiyat taraqqiyoti bilan rivojlanib borayotgan an’anaviy hunarmandchilik 
mahsulotlari sotiladi. Bugun respublikamizda kulolchilik, qandolatchilik, temirchilik, zargarlik 
va boshqa hunarmandchilik buyumlari muhim o’rin tutadi. 
 
Jahon bozori 
xalqaro mehnat taqsimoti orqali bir-biriga bog’langan turli mamlakatlar 
o’rtasidagi barqaror oldi-sotdi munosabatlaridir. Bu bozorda turli mamlakatlar ishlab 
chiqaradigan tovarlarning hammasi emas, balki mamlakatlararo ayirboshlanishi zarur bo’lgan 
turlarigina sotiladi. Binobarin, jahon bozorining tovar ayirboshlanishi cheklangan bo’ladi. Ularga 
asosan asbob-uskuna, neft, ko’mir, metall, paxta, don, choy, kofe, jun, yog’och kabi tovarlar 
kiradi. Regional va mahalliy, milliy bozordagi ko’pgina tovarlar jahon bozorida bo’lmaydi. 
Bozor, avvalo milliy, keyin esa baynalmilal jarayondir. Milliy bozorsiz jahon bozori bo’lmaydi. 
Milliy bozorlar rivojlanib, to’yinib keyin xalqaro bozorga qo’shiladi.