Toshkent moliya instituti d. Tojiboeva iqtisodiyot

раздели
, 
обшчие
 
основи
 
теории
 
економики
, 
риночной
 
економики
, 
микроекономики
.  
 
Исходя
 
из
 
мировой
 
практики
 
теоретический
 
материал
 
излагаеця
 
с
 
исползованием
 
графического
 
анализа
, 
облегчаюшчих
 
пониманию
 
закономерностей
 
функционирование
 
риночного
 
механизма
, 
динамика
 
економических
 
процессов
. 
Основние
 
вопроси
, 
проблеми
 
рассмотрени
 
представлением
 
ведушчих
 
школ
, 
направлений
 
и
 
их
 
знаменитостей
. 
 
По
 
каждой
 
главе
 
имееця
 
обширний
 
материал
, 
в
 
том
 
числе
 
задачи
 
и
 
упражнения
, 
тести
 
и
 
их
 
ответи
, 
примери
 
раздаточного
 
материала
, 
которие
 
помогают
 
закрепит
 
и
 
самостоятелно
 
проверит
 
знания
.  
 
Издание
 
рассчитано
 
на
 
студентов
 
бакалавриата
, 
магистрантов
, 
аспирантов
, 
преподавателей
, 
а
 
также
 
для
 
всех
 
кто
 
интересуюця
 
проблемами
 
современной
 
економической
 
теории
. 
 
 The given supplementary edition of the text book includes the most important branches, 
general basics of economy’s theory, Market economy, microeconomy, macroeconomy and 
megaeconomy.  
 Proceeded from world practice the theorical material was stated using graphical analysis 
which will make easy to understand the regularity of market mechanism functioning, economic 
process dynamics. The basic issues, problems have been considered presenting the leading 
schools, directions and their fames. 
 Each chapter covers the complete material, tasks, tests and exercises, samples of handouts 
which will be helpful to understand the material. 
  The edition has been designed for undergraduate and graduate students post graduates, 
teachers and those who is interested in problems of contemporary economic theory. 
 
 
Taqrizchilar: T. Malikov-
 iqtisod fanlari doktori, professor. 
M. Yo’ldoshev-
iqtisod fanlari doktori, professor. 
E Nabiev
- iqtisod fanlari doktori, professor. 
 
 
©“IQTISOD MOLIYa”, 2005 

---

  
SO’Z BOSHI
 
 
 Biz qiziqarli, shu bilan birga anchayin qiyinchiliklar mavjud, o’zgarishlarga boy ajoyib 
zamonda yashayapmiz. Bir tomondan mustaqillikka erishib, ko’p narsalarga boshqacha nuqtai 
nazardan qaray boshladik. Ikkinchi tomondan, chuqur iqtisodiy, siyosiy, ijtimoiy islohotlarni 
amalga oshirib, bozor iqtisodiyotiga o’tar ekanmiz, albatta u o’ziga xos qiyinchiliklar, 
mashaqqatlarni ham keltirib chiqaradi. 
 Bozor iqtisodiyotiga o’tish tufayli iqtisodiy fanlarni o’rganishga intilish kuchaydi. 
Chunki har bir kishi biladiki, farovon hayot kechirish uchun daromad topish zarur. Buning uchun 
avvalo, iqtisodiyotni, iqtisodiy masalalarni yaxshi bilish zarur bo’lsa, ikkinchidan ro’y 
berayotgan qiyinchiliklar, muammolarni hal etish uchun ham iqtisodiyotni, uning sir-asrorlarini 
mukammal bilmoq talab qilinadi. 
 Ma’lumki, iqtisodiy hayotda doimo yangi-yangi muammolar, savollar vujudga kelib 
turadi. Masalan, qanday qilib millionlab kishilarning faoliyati muvofiqlashtiriladi? Hozirgi 
murakkab, mislsiz turli-tuman ne’matlar ishlab chiqarilayotgan bir paytda inflyatsiyani qanday 
qilib tugatish mumkin? Inqirozdan chiqishning qanaqa yo’llari bor? Iqtisodiyotda tushkunlikni 
to’xtatgach, uni rivojlantirish uchun qanday yo’l tutish mumkin va hokazo. 
 Hech qanday nazariya, kontseptsiya bu savollarga aniq javob, tayyor tavsiya berishga 
qodir emas. Chunki har bir mamlakatdagi vaziyat boshqalaridan farq qiladi. Lekin to’g’ri yo’l 
topish uchun allaqachon boshqalar boshidan kechirgan, ular bosib o’tgan yo’lni o’rganish zarur. 
Qamiyatda qaytariladigan tipik faktlarni, aniq voqelikni o’rganib barqaror tendentsiyalarni 
aniqlash zarur. 
 Vaziyatga muvofiq nostandart qaror qabul qilish uchun muammoning echimini asoslab 
beradigan keng axborot, ishonarli hisob-kitob hamda echimning turli variantlari ichidan eng 
maqbulini tanlash kerak. 
 Ma’lumki, hozirgi paytda siyosatning asosiy muammolari bu iqtisodiy muammolar 
bo’lib, ularni tushunmay turib, bu muammolarni echish uchun zarur chora-tadbirlar belgilab yoki 
berilgan maslahatlarning qaysi biri diqqatga sazovor ekanligini ajratib bo’l-maydi. 
 Buning uchun esa iqtisodiyot nazariyasini chuqur o’rganish zarur. Chunki bu fan 
iqtisodiyotni o’rganishda muhim o’rin tutadi. Shuning uchun ham mashhur iqtisodchi olim P. 
Samuelson uni «fanlarning qiroli» deb atagan. 
 Zamonamizning taniqli iqtisodchilaridan M. Fridman iqtisodiyot nazariyasini maftunkor 
fan, u shunisi bilan ajoyibki, uning fundamental printsiplari oddiy, ularni bir varaq qog’ozga 
yozish mumkin. Shunday bo’lsa-da, uni kamdan-kam odam tushunadi, degan. 
 Buyuk iqtisodchilardan biri Q. S. Mill «Siyosiy iqtisod printsiplari» asarida iqtisodiyot 
nazariyasi fani amaliyotni umumlashtirib, dalillar, hodisalardan xulosa chiqarish va shular 
asosida tavsiyalar berish, kelajakni ko’ra bilishga o’rgatishini ta’kidlagan. Uning fikricha, fan — 
bu tajriba, sinab ko’rilgan haqiqatni yig’ish bo’lsa, yo’l-yo’riq ko’rsatuvchi tavsiyalar berish, 
qaror qabul qilish san’atdir. Ana shunday san’atga ega bo’lish uchun esa avvalo, fanni chuqur 
o’rganish zarur. 
 Iqtisodiyot  nazariyasi  tayyor  qonun-qoidalar to’plami bo’lishi mumkin emas. Ularni fakt 
va raqamlar, yuz berayotgan jarayonlarni tahlil qilish orqali izlab topish, tekshirish, xulosa 
chiqarish kerak. Amaliy qoidalar va aniq tavsiyalar esa har bir insonning iqtisodiy bilimi, 
vaziyatni