Toshkent kimyo-texnologiya instituti yangiyer filiali noorganik moddalar kimyoviy texnologiyasi fakulteti umumiy fanlar kafedrasi

15-mavzu: Kuchni rivojlantiruvchi mashqlar

O’g’il bolalar baland turnikda qo’llarini tepadan ushlab, oyoqlarini yerga tekkizmay osiladilar, so’ng tortiladilar. Daxan turnikdaqn oshishi kerak. Talabalarning birontasi mashqni bajara olmasa, avval past turnikda chalqanchasiga osilgan holda, oyoqlarni yerga tayanch qilib tortilib, mashq qilishi lozim.Turnik silliq yo’nilgan metalldan tashkil topgan. Uning diametri 28 mm gorizontal bo’lib, ikkita stoykaga qotirilgan. Turnikni turli past balandlikka o’rnatiSh mumkin. Endi mashqqilishniboshlagan Shug’ullanuvchilar uchun 120 — 240 sm bo’lishi kerak.Turnikni ikki tomonidan qattiq trosslar bilan to’rt tomoniga polga qotiriladi, uning. vazifasi mashq bajarilayotganda gorizontal qotirilgan turnik temirini mustahkam ushlashga yordam beradi.Turnikda mashqqilishdan awal, uning to’g’ri qurilganligiga ishonch hosil qilinadi. Trosslar tortib ko’riladi, undan so’ng mashq bajariladi.

Sport gimnastikasida tumik shunday snaryadki, unda faqat tebranma siltanma mashqlar ijro etiladi. Shuning uchun gimnastikachining mahorati muskul quwatini kam sarf qilib, inersiya kuchidan oqilona foydalanishdan iborat boiadi. Biroq panjalami bukishuchun ancha yuqori boiishi kerak, chunki katta koiamdagi tebranma mashqlami bajarishda hosil boiadigan va gimnastikachini tumikdan uzishga intiladigan markazdan qochuvchi inersiya kuchi hosil boiadi.
Hozirgi davrda tumikda bajariladigan mashqlar kishini hayratda qoldiradi, chunki ular hech to‘xtalmasdan, qaltis vaziyatda ijro etiladi. Bu hol, hatto, sport gimnastikasini yaxshi tushunmaydigan kishiga ham, yaxshi gimnastikachiga ham xatosiz harakatlar uyg‘unligini, dadillikni, ko‘ra olish imkonini beradi. Tumikda bajariladigan asosiy mashqlar quyidagilardan iborat:
Kuch muskul kuchlanishi orqali, ularga qarshi turuvchi yoki qarshi ta‟sir ko„rsatvchi mexanik va biomexanik
kuchlarni engishga, shu bilan ta‟sir samaradorligini ta‟minlanishidir. Boks nazariyasidan bizga yaxshi ma‟lumki kuch sifati ushbu sport turida muhim ahamiyat kasb etadi. O„zbek boksshunos olimi R.D. Xalmuxamedov
bokschilarning kuch sifatini tarbiyalash ikkita yo„nalishda olib borilishi maqsadga muofiq deb xisoblaydi. Bularga
gimnastika snaryadlaridan va ularsiz umumrivojlantiruvchi kuch mashqlari, og„irliklar, raqib qarshiligini engish
bilan bajariladigan mashqlardan keng foydalanish va maxsus tayyorgarlik hamda maxsus mashqlar vositalari
yordamida kuchni tarbiyalash. Maxsus tayyorgarlik mashqlari shunday tanlab olinishi lozimki, asab-mushak kuchlanishlari xususiyatlari va tuzilishiga ko„ra bokschining maxsus mashqlari bilan o„xshashligi saqlab qolinishi zarur. Ularga quyidagilar kiradi: raqib qarshiligini turtib yuborish bilan bevosita engib o„tish (“push-push” kurashi mashqlari, raqibni kuch bilan ushlab turish, kurash