Toshkent kimyo-texnologiya instituti shahrisabz filiali tovarlar kimyosi va sifati

Quritilgan baliqlar.
Bu baliqlarning koqlangan baliqlardan farqi shuki, 
quritilgan baliqlar to’g’ridan to’g’ri iste`mol qilinmaydi balki ularni iste`mol 
qilishdan oldin oshpazlik ishlovi beriladi. Quritilgan baliqlarning assartimenti 
unchalik ko’p emas.Baliqlarni kuritishning 3 usuli mavjud: sovuk, issiq va 
sublimasiya. Sovuk quritish deganda baliqni ochiq havoda 35 °C dan yuqori 
bo’lmagan haroratda quritishga aytiladi. Issiq kuritish harorati 100 °C dan yuqori 
bo’lgan havo yordamida amalga oshiriladi . Bu usulda hom-ashyo avval tuzlanadi, 
suvda ivitiladi va so’ngra quritiladi. Sublimasiya usulida mahsulot mahsus moslama 
– sublimatorlarda avval muzlatib, so’ngra quritiladi. Bu usul bilan quritishda suv 
suyuq holatga utmasdan birdaniga bug’ holatiga aylanadi va mahsulotdan chiqib 
ketadi. Bunda baliq go’shti tarkibidagi ozuqaviy moddalar – oqsillar, eglar, 
Fermentlar, vitaminlar to’liq saqlanadi. Tuzlab kuritilgan baliq mahsulotlari 8-9 oy, 
sublimasiya usuli bilan quritilib, germetik qadoqlanganlari esa 12 oygacha saqlanishi 
mumkin.

---

 
Dudlangan baliqlar. 
Dudlangan baliq egochning chala enishidan hosil bo’lgan tutun yordamida 
ishlov berilgan mahsulotdir. Tutun tarkibida mahsulotning uziga xos ta`m va hidni 
ta`minlaydigan fenollar, kislotalar, formeldegid va boshqa moddalar bo’ladi. Dud-lash 
jarayonida baliq namligining bir qismini yo’qotib, yuqorida keltirilgan moddalarni 
uziga singdirib oladi. Bu moddalar esa mahsulotning uzoq saqlanishini ta`minlaydi.
Baliq ikralari.
Ikra
–urgochi baliqlarning urug’i hisoblanadi. Uning har bir 
donachasi kobik, protoplazma (yarim suyuk massa) va yadrodan tashqil topadi. Ikra, 
asosan osetr va masos baliqlaridan olinadi. Shuningdek Ikra karn hamda okean 
baliqlaridan ham kam miqdorda ishlab chiqariladi. Tarkibida to’liq qiymatli oqsil, eg, 
vitaminlar va mineral moddalar bo’lganligi uchun eng qimmatli oziq-ovqat 
mahsulotlaridan biri hisoblanadi. Osetr baliqlarining ikrasi inson asab faoliyati uchun 
zarur bo’ladigan letsitin ( 1-2%)moddasiga boyligi uchun, ayniksa, qimmatlidir. Oqsild 
hama baliq ikralarida nisbatan o’zgarmas bo’lib, 21-30% ni, eg miqdori esa osetr 
ikrasida 13- 18%ni, lasosda 15-17% ni tashqil etadi. Ularda mineral moddalar miqdori 
1,2- 1,9% . Shuningdek, ikralar tarkibida A,D,E va V guruhiga kiruvchi vitaminlar ham 
mavjud. Osetr baliqlarining ikrasi qora, lasoslarniki esa qizil ikra deb yuritiladi. Baliq 
va uni qaytaishlab olinadigan mahsulotlar to’liq qiymatli oqsil manbai hisoblanib, 
shifobaxshlik hamda parxezlilik xususiyatiga ega ekanligi bilan qadrlanadi.