Toshkent kimyo-texnologiya instituti oziq-ovqat mahsulotlari texnologiyasi fakulteti

 
Hajmga nisbatan 
1
2
a
И
V
у

 ;            l/m 
 a
1 
– ishchi eritmani konsentratsiyasi, kg/l 
Ishqorning ishchi eritmasini tayyorlash uchun sarflanadigan suv      
miqdori: 
V = V
2
-V
1
,   l/t 
 
Ishqorli  rafinatsiya  mexanizmi.  A.A.  Shmidt  tomchi  usulini  qo‘llab 
rafinatsiya  jarayonini  to‘liq  tekshirgan.  Bu  usul,  ishqor  tomchisi  yog‘  qatlamiga 
tushganda, uning harakatini kuzatishga asoslangan. 
Ishqor  eritmasi  tomchisi  yog‘ga  tushganda,  erkin  yog‘  kislotalari  bilan 
reaksiyaga  kirishishi  hisobiga  yog‘  yuzasida  sovunli  parda  hosil  bo‘ladi.  Yog‘ning 
qarshiligi ta’sirida  sovunli parda  oldiniga tomchi  harakatiga  qarama-qarshi  tomonga 
suriladi, keyin esa tomchidan ajralib chiqadi va shu vaqtda xaltacha hosil bo‘ladi, bu 
xaltachani ichida ishqor va yog‘ bor. Bu ishqor yog‘ni sovunlaydi. Ishqor tomchisini 
surilishiga  qarab  yangi  parda  hosil  bo‘ladi.  Bu  jarayon    hamma  ishqor  sarf 
bo‘lguncha  yoki  ishqor  tomchisi  apparat  tubiga  tushguncha  davom  etadi.    Sovunli 
parda  fosfatidlar,  bo‘yovchi  moddalar va neytral  yog‘ni  ma’lum  miqdorini  biriktirib 
oladi. Sovun qatlami orqali harakatda sovunli pardalar birlashib, parcha hosil qiladi. 
Bu parchalar apparat tubiga tushib, soapstokni tashkil qiladi. Shunday qilib, soapstok 
tarkibida:  sovun,  neytral  yog‘,  aralashmalar,  ma’lum  miqdorda  ishqor,  suv,  hamroh 
moddalar  bor.  Rafinatsiya  jarayonining  borishi  va  soapstok  strukturasining  tuzilishi 
yog‘ning haroratiga, ishqor, konsentratsiyasiga va jarayon sharoitiga bog‘liq. 
 

---

 
25