Toshkent kimyo-texnologiya instituti oziq-ovqat mahsulotlari texnologiyasi fakulteti

Sovunni  sovutish  va  quritish.  Sovutish  jarayonida  sovun  kristallanadi  va 
suyuq  holatdan  qattiq  holatga  o‘tadi.  Sovunning  qattiqligi  undagi  yog‘  kislota 
miqdoriga, yog‘ aralashmasini titriga sovutish usuliga bog‘liq bo‘ladi. 
Sovunni ikkita usul bilan quritish mumkin: 
Yog‘ kislotalarini konsentratsiyasini o‘zgartirmasdan harorat pasayib borishi hisobiga 
(masalan  “mexanik-modern”  qurilmasi),  yog‘  kislotasi  konsentratsiyasi  ortib  borib 
namlikni  bug‘lanishi  hisobiga,  bu  usul  afzalroqdir.  Quritish  yog‘  kislotani 
konsentratsiyasini  oshirish  maqsadida  amalga  oshiriladi.  Zamonaviy  uskunalarda 
sovutish  va  quritish  birlashtirilgan.  Usulning  mazmuni  shundaki  qizdirilgan  sovun 
vakuum  kameraga  sepilib  quritiladi  va  sovutiladi.  Vakuum-quritish  kamerasini 
optimal ishlash sharoitini nomogramma (54-rasm) yordamida aniqlash mumkin. 
Sovunda  berilgan  yog‘  kislotasi  konsentratsiyasiga  ko‘ra  gorizontal  o‘kning 
o‘ng  tarafida  nuqta  olinadi,  undan  tikka  chiziq  chiziladi  to  egri  chiziq  bilan 
kesishgungacha va kesishgan  joyidan  chap  tarafga  to‘g‘ri  chiziq o‘tkaziladi.  Bundan 
so‘ng  gorizontal  o‘qning  chap  tomonidan  vakuum  kameradagi  qoldiq  bosimga  mos 
holda  nuqta  olinadi  va  bu  nuqtadan  tikka  to‘g‘ri  chiziq  yuqoridagi  gorizontal  chiziq 
bilan chiziladi. 
Topilgan  nuqta  tarkibida  kerakli  miqdorda  yog‘  kislotasi  bo‘lgan  sovun  olish 
uchun issiqlik almashgichga kelayotgan, tayyor sovundagi yog‘ kislotalari miqdorini 
ta’minlaydigan to‘yingan bug‘ning bosimini ko‘rsatadi. 
 

---

 
166 
 
54– rasm. Sovunni quritish sharoitini aniqlash nomogrammasi