Toshkent kimyo-texnologiya instituti oziq-ovqat mahsulotlari texnologiyasi fakulteti

Xo‘jalik  sovun  asosiga  ishlov  berishning  texnologik  sxemasi  (57-rasm). 
Davriy (bevosita yoki bilvosita) yoki uzluksiz usul bilan tayyorlangan xo‘jalik sovuni 
asosi  ta’minlovchi  (1)  idishdan  (2)  filtr  orqali  va  0,3MPa  bosim    ostida  (3) 
me’yorlovchi nasos yordamida issiqlik almashuv (4) kolonkasi ga uzatiladi. Bu yerda 
80-90
0
C  dan  120-140
0
C  gacha  isitiladi.  So‘ngra  issiq  sovun  vakuum-quritish 
(5)kamerasiga  beriladi.  Bu  yerda  sovun  vakuum-quritish  kamerasini  valiga 
mahkamlangan  ikkita  purkagich  orqali  sochiladi.  Bunda  sovun  tezlik  bilan  biroz 
namligini  yo‘qotib  soviydi  va  qisman  quriydi.  Kamerani  devorlariga  yupqa  qatlam 
bo‘lib  yopishib  qolgan  sovun  valga  o‘rnatilgan  pichoqlar  yordamida  qirib  olinadi. 
Qirindi holidagi sovun (6)  ikki yengli bunkerda ikki vakuum (7) shnek-press orasida 
taqsimlanadi.  Shnek-pressda  sovun  plastifikatsiyalanadi,  zich  massa  hosil  qilib 
presslanadi  va  mashinadan  sovun  to‘rt  qirrali  brus  shaklida  (8)  belgilash-kesish 
avtomatdan  o‘tadi.  U  yerda  sovun  yuzasiga  aylanuvchi  valiklar  yordamida  zarur 
belgi-shtamp  qo‘yiladi.  So‘ngra  bo‘laklarga  kesiladi.  Tayyor  sovun  (9)  avtomat 
taxlagichga  borib  tushadi,  yog‘och  yashiklarga  taxlanadi  va  (10)  transporter 
yordamida omborga yuboriladi. 
Vakuum-kameradan  chiqayotgan  suv  bug‘i  (11)  siklon-separator  da  sovunli 
changning  asosiy  qismidan  ajratiladi.  U  (12)  shnek-press  yordamida  chiqarilib 
yuboriladi. So‘ngra suv bug‘i (13) ikkinchi siklonda sovunli changning  qoldiqlaridan 

---

 
169 
tozalanib, (14)  bug‘ejektor  orqali  (15)  barometrik kondensator  ga  yuboradi.  U  yerga 
(16) sig‘im bakdan beriladi. 
Barometrik  (15)  kondensatordan  chiqayotgan  suv  quvur  orqali  barometrik 
quduqqa tushadi, u yerdan tozalash sistemasiga yuboriladi. 
Kondensatsiyalanmagan  bug‘  va  gazlar  (17)  tomchi-ajratgich  va  (18)  tutgich 
orqali  (19)  vakuum-nasos  bilan  so‘rib  olinadi.  Vakuum-nasos  sovituvchi  suvining 
harorati 20
0
S gacha bo‘lganda, qurilmada 2-4 kPa (15-20mm sim.ust.) qoldiq bosimni 
ta’minlaydi. Bu tarkibida 7-8% gacha yog‘ kislotasi bo‘lgan sovun ishlab chiqarishga 
yetarli  bo‘ladi.  Vakuum  quritish  kamerasini  unumdorligi  xo‘jalik  sovuni  uchun 
soatiga 2t ga teng. 
 
       57 – rasm. Xo‘jalik sovuni asosiga ishlov berishni texnologik sxemasi 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
170 
 
 
Takrorlash uchun savollar 
1.  Sovunni qayta ishlashni moxiyati. 
2.  Sovunni sovitish va quritish jarayoni. 
3.  Xo‘jalik sovuniga ishlov berish texnologiyasi. 
4.  Xo‘jalik va atir sovunining sifat ko‘rsatkichlari. 
5. Xo‘jalik sovuniga ishlov berish texnologik parametrlari. 
6. Xo‘jalik sovuniga ishlov berish texnologik sxemasi 
 
 
 
 
Tayanch
 
so‘z va iboralar 
1.  Sovutish 
2.  Quritish 
3.  Vakuum-kamera 
4.  Sovunni qadoqlash 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
171