Тошкент ирригация ва

Суғориш тармоқларидаги чўкиндиларнинг миқлорини аниқлаш

Каналларнинг тубига чўкиб қолган чўкмаларнинг ҳажмини аниқлаш тозаланадиган бўлагида чўкмалар ҳосил қилган юзаларни аниқлаш орқали бажарилади.

Каналнинг лойқадан тозаланадиган қисми бир неча бўлакларга бўлиниб, ҳар бир бўлакдаги чўкинди ҳосил қилган юза аниқланади.
Каналнинг шу қисмида қазиб олинадиган чўкиндиларнинг ҳажмини қуйида келтирлган 10.1-чизма ва 10.1-жадвал ёрдамида бажарилиши мумкин.
Каналлардаги чўкиндиларнинг ҳажмини аниқлаш12.1-жадвал

Канал бўлаги тартиб рақами	Бўлак орасидаги масофа, м	Бўлакдаги лойқа чўкма юзаси, м^2	Бўлаклар орасидаги ўртача юза, м2	Бўлаклар орасида лойқа чўкма ҳажми, м^3	Эслатма
1	2	3	4	5	6
1	𝑃1	𝑊1	^Ẇ1,2	^𝑉1,2 ^=^Ẇ1,2 ^∙^𝑃1
2	𝑃2	𝑊2	^Ẇ2,3	^𝑉2,3 ^=^Ẇ2,3 ^∙^𝑃2
3	𝑃3	𝑊3	^Ẇ3,4	^𝑉3,4 ^=^Ẇ3,4 ^∙^𝑃3
4	𝑃4	𝑊4	^Ẇ4,5	^𝑉4,5 ^=^Ẇ4,5 ^∙^𝑃4
5	𝑃5	𝑊5	^Ẇ5,6	^𝑉5,6 ^=^Ẇ5,6 ^∙^𝑃5
6		𝑊6
Жами				𝛴В

Канал тубига чўкиб қолган чўкмаларнинг қалинлиги ва ҳажми аниқлагандагидан сўнг ариқнинг 17- чизмада берилган гидравлик элементларнинг ўлчамларини ҳисобга олган ҳолда уни чўкиндилардан тозалаш учун механизмлар танланади ва қуйидаги формула ёрдамида унинг ишлаш вақти /Т/ ва /N/ аниқланади:

_Т= Σ В
𝑁 ∙(П_сут)
_N= Σ В
𝑁 ∙(П_сут)
сутка

, дона

бу ерда: П_сутка- тозалаш механизмларининг иш унумдорлиги, м³/ сутка.
Шундан сўнг смета тузилиб сарф ва ҳаражатлар аниқланади.

3. 
   Ёпик горизонтал зовурда учрайдиган нуксонлар ва зовурнинг ишлашини мониторинги
   

Зовур линиясининг коникарсиз ишлашига одатда зовурни лойихалаш, куриш ва ундан фойдаланиш жараёнида йўл кўйилган хато ва камчиликлар сабаб бўлади. Ана шундай ўкинчли камчиликлар жумласига куйидагилар киради:

• 
  зовур ёткизилган тупрок – грунтларнинг фильтрация коэффициенти микдори етарлича аник килиб олинмаганлиги;
  
• 
  қишлоқ хўжалик экинлари ҳақиқий суғориш режимининг лойихада кўрсатилган режимдан фарқли бўлиши – бу қол зовур иши лойихадаги режимнинг бузилишига олиб келади. Экилаётган экиннинг лойихада кўрсатилган таркиби бузилиши натижасида системага бериладиган сув миқдори ўзгаради, шўр ювиш мақсадидаги суғоришлар унумсиз ўтказилади; бунда доимий зовур муваққат зовур билан етарлича кучайтирилмайди. Буларнинг ҳаммаси зовур ишининг нормал режимини бузади, унинг самарадорлиги пасаяди;
  
• 
  шағал – фильтрлар сифатининг ёмон бўлиши, яъни фильтр гранулометрик таркибининг кўзда тутилган структуоавийлик ва ҳар хиллик коэффициентига мувофиқ юўлмаслиги;
  
• 
  қувур – зовур звенолари оралиғидаги зазор (тирқишнинг) йўл қўйиб бўлмайдиган даражада катта бўлиши;
  
• 
  траншеяни қайта кўмишда тупроқнинг яхши шиббаланмаслиги ва зовур устида катта ҳавол жойлар қолиши;
  
• 
  қувур ётқизиш машинаси юриб ўтадиган йўлнинг нотўғри профилланиши (трасса ўқининг қийшайиши ва траншея тубининг нотекислиги зовур бўйлама қийшайишига сабаб бўлади);
  
• 
  назорат қудуқлари орқали тушиб турадиган ер усти сувларининг зовур қувурлари бўшлиғига лойқа бостириши (бундай қудуқларнинг тепаси фақат ер сатҳи билан бир хил текисликда жойлашган бўлади);
  

• 
  назорат қудуқларини қуришда оғиз четлари кемтилган (10 см гача) бетон қувур звенолардан фойдаланиш;
  
• 
  қувур звеноларининг нотўғри центровка қилиниши [ қудуқ деворларининг (қувурларнинг) бир – бири устига тўғри тушмаслиги ];
  
• 
  қурилган зовурларнинг назорат қилинмаслиги;
  
• 
  қуруқ ерларни ўзлаштириш системасининг нотўғрилиги;
  
• 
  шўр ювиш пайтида қурилган муваққат зовурларнинг сифатсизлиги.