Toshkent davlat yuridik Universiteti Jinoyat-protsessual huquqi

MUAMMOLI SAVOLLAR VA KAZUSLAR

1. Jinoyatning sabablarini va uning sodir etilishiga imkon bergan shart-sharoitlarini aniqlash majburiyati qonun hujjatlarining vazifalaridan biri bo‘lgan jinoyatlarni oldini olish choralarini ko‘rishdan iborat. Jinoyat protsessual kodeksining jinoyatlarni oldini olishdagi huquqiy va ijtimoiy o‘rnini tahlil qiling. Jinoyat protsessual qonuni vazifalari doirasida jinoyatlarni oldini olishdagi davlat organlari hamkorligi masalasiga to‘xtaling.

2. Jinoyatni sodir bo‘lishiga sabab bo‘lgan yoki uning sodir etilishiga imkon bergan shart-sharoitlarni aniqlash va bartaraf qilish yuzasidan dastlabki tergovda taqdimnoma, sud muhokamasida esa xususiy ajrim chiqariladi. Xususiy ajrim chiqarishdan maqsad o‘z isbotini topgan jinoyat ishini sodir bo‘lishiga sabab bo‘lgan holatlarni ko‘rsatish va jinoyatni sodir bo‘lishiga imkon bergan shart-sharoitlarni bartaraf qilish choralarni bayon qilish va ko‘rilgan chora-tadbirlarni ijobiy hal qilinganligini nazorat qilish. Taqdimnoma va xususiy ajrimning umumiy va maxsus belgilarini tavsiflang. Tergovchi va sudyaning jinoyatlarni oldini olish faoliyatini o‘zaro nisbatini tahlil qiling.
1-kazus
Farg‘ona viloyatida joylashgan zavodda shu zavod ishchisi Qayumov tomonidan sodir etilgan talon-taroj jinoyati bo‘yicha sud xususiy ajrim chiqarib, jinoyat sodir etilishiga sabab bo‘lgan shart-sharoitlar sifatida quyidagilarni ko‘rsatadi:
1) kadrlar masalasini noto‘g‘ri tashkil etilganligi,
2) o‘z vaqtida inventarizatsiyani o‘tkazilmaganligi,
3) mulkiy javobgar shaxsning ishga sovuqqonligi,
4) zavodda qo‘riqlash tizimini yaxshi yo‘lga qo‘yilmaganligi.
Bularni tezda bartaraf qilib, (bartaraf qilish yo‘llari ko‘rsatilmagan) sudga xabar berilishi ta’kidlanib, sudning xususiy ajrimi zavod ma’muriyatiga jo‘natiladi.
Sudning ajrimida ko‘rsatilgan holatlarni jinoyatlarni oldini olish faoliyati nuqtayi nazaridan tahlil qiling va ularni bartaraf etish imkoniyatlarini ko‘rib chiqing.
2-kazus
Jizzax shahrida voyaga yetmagan Valiyev, Zafarov va Shermatovlar tomonidan bezorilik jinoyati sodir etilgan. Dastlabki tergovda ushbu jinoyatning sodir etilishiga sharoit yaratgan holatlar aniqlanib, ularni bartaraf qilish bo‘yicha mahalliy o‘zini-o‘zi boshqarish organiga taqdimnoma kiritilgan. Keyinchalik, ushbu jinoyat ishi sudda ko‘rilishi vaqtida jinoyat ishlari bo‘yicha Jizzax shahar sudi tomonidan ham aynan yuqoridagi holatlar bo‘yicha xususiy ajrim chiqarilgan va shahar xalq ta’limi bo‘limiga yuborilgan.