Toshkent davlat yuridik universiteti jinoyat huquqi

21.1. Tibbiy yo„sindagi majburlov choralari tushunchasi va jinoyat-huquqiy 
tavsifi 
JKning 18-moddasida ijtimoiy xavfli qilmish sodir etgan shaxsni aqli raso 
deb topish asoslari keltirilgan. Unga ko‗ra jinoyat sodir etish vaqtida o‗z 
qilmishining ijtimoiy xavfli xususiyatini anglagan va o‗z harakatlarini boshqara 
olgan shaxs aqli raso hisoblanadi. Biroq ijtimoiy xavfli qilmish sodir etish vaqtida 
surunkali ruhiy kasalligi, ruhiy holati vaqtincha buzilganligi, aqli zaifligi yoki 
boshqa tarzdagi ruhiy kasalligi sababli aqli noraso holatda bo‗lgan hamda o‗z 
harakatlarining ahamiyatini anglay olmagan yoki harakatlarini boshqara olmagan 
shaxs sud tomonidan aqli noraso shaxs deb topiladi.
Oldingi boblarda so‗z yuritilganidek, aqli raso shaxs ijtimoiy xavfli qilmish 
sodir etish paytida o‗zining qilmishi xususiyatini va xavfliligini anglaydi hamda 
ularni boshqara oladi.
Aksincha, shaxsning ijtimoiy xavfli qilmish sodir etish paytida o‗zining 
qilmishi xususiyatini va xavfliligini anglamaydigan hamda ularni boshqara 
olmaydigan shaxs aqli noraso shaxs sifatida e‘tirof etiladi.
Shaxsni aqli noraso deb topishda yuridik va tibbiy mezon muhim 
ahamiyatga ega. Bunda shaxsning ijtimoiy xavfli qilmish sodir etish paytida 

---

244