Toshkent davlat yuridik universiteti jinoyat huquqi

 jinoyat motivi
– jinoyat sodir etishda shaxsni boshqargan va jinoyat 
sodir etishga qaror qildirgan shaxsning muayyan ehtiyoj va manfaatlarini o‗z 
ichiga olgan ichki qo‗zg‗atuvchi kuchdir.
Jinoyat maqsadi
– shaxs jinoyat sodir etish orqali kelajakda erishishga 
intilgan natijadir.
Odatda, ijtimoiy xavfli qilmishni sodir etishdan avval shaxs dastlab ichki 
kechinma, chuqur ruhiy, emotsional (hissiyot) holatni boshdan kechiradi, his etadi 
(rashk, o‗ch olish, hasad va h.k.) so‗ngra, ushbu ichki qo‗zg‗alish, motiv uning 
oldiga ongli ravishda jinoyat sodir etish maqsadini, jinoyatchi tomonidan 
ko‗zlangan natijaga erishishga yo‗naltiradi. Demak, motiv asosida jinoyatning 
maqsadi shakllanib, motiv va maqsad birlashib, subyektning jinoyat sodir qilishi 
bilan bog‗liq bo‗lgan tafakkuriy va irodaviy faoliyati uchun asos yaratadi. 
 
Yuqoridagilarni umumlashtirib, aytish mumkinki, motiv shaxs nima 
sababdan ushbu jinoyatni sodir etdi, degan savolga javob bersa, maqsad esa shaxs 
ushbu jinoyatni sodir etishda qanday natijaga erishmoqchi bo‗lganligini ifodalaydi. 
Masalan, A. qo‗shnisi B.ning qisqa vaqt ichida boyib ketganligini ko‗rolmay, uyda 
yo‗q payti uning mol-mulkini o‗g‗irlaydi. Bu misolda motiv − hasad bo‗lsa, 
maqsad esa o‗zganing mol-mulkini talon-toroj qilishdir. Jinoyat motivi va maqsadi 
qasddan odam o‗ldirish, g‗arazgo‘ylik bilan amalga oshiriladigan talon-toroj, 
mansabdorlik, odam savdosi kabi jinoyatlarni kvalifikatsiya qilishda muhim 
ahamiyat kasb etadi. 
Barcha jinoyat motivi va maqsadlarini jamlagan holda ularni 1) g‗arazli; 2) 
g‗arazli bo‗lmagan; ikki turga ajratish mumkin. G‗arazli guruhga kiradigan motiv 
va maqsadlar JK Umumiy qismida og‗irlashtiruvchi holatlar (JK 56-modda) deb 
topilgan; JK Maxsus qismida kuchaytirilgan jinoiy javobgarlik belgilangan; JK 
Maxsus qismida ko‗rsatilgan tegishli jinoyatni kvalifikatsiya qilishda zaruriy belgi 
sifatida belgilangan; muayyan jinoyat tarkibi boshqa o‗xshash jinoyat tarkibidan 
farqlanib, og‗irroq jinoiy jazo nazarda tutilgan.