Toshkent davlat yuridik universiteti jinoyat huquqi

Aqli noraso shaxs jinoyat sodir qilsa,
O‗zbekiston Respublikasi JPK 
172−174, 567, 568-moddalarida belgilangan qoidalar asosida sud-psixiatriya 
ekspertizasi o‗tkaziladi va ana shu ekspertiza xulosasiga asoslanib, sud shaxsni aqli 
noraso deb topadi va shaxsning qilmishida jinoyat tarkibi yo‗q deb ishni bekor 

---

78 
qiladi hamda ushbu shaxsga nisbatan tibbiy yo‗sindagi majburlov chorasini 
qo‗llash yuzasidan ajrim chiqaradi. Aqli noraso holatda ijtimoiy xavfli qilmish 
sodir etgan shaxsga nisbatan tibbiy yo‗sindagi majburlov choralari tayinlanganda 
jinoyat ishi jinoyat belgilari tarkibiga kiruvchi elementlardan biri, ya‘ni subyekt 
yo‗qligi sababli tugatiladi (JPK 83-moddasi ikkinchi bandi).
Shuni alohida ta‘kidlash kerakki, ijtimoiy xavfli qilmish sodir etgan aqli 
noraso shaxs o‗zi va atrofidagilar uchun xavf tug‗diradigan bo‗lsa, sud unga 
nisbatan tibbiy yo‗sindagi majburlov chorasini tayinlaydi. Ruhiy kasalning kasallik 
xususiyatlari sodir etilgan qilmishning ijtimoiy xavflilik darajasini hisobga olgan 
holda tibbiy yo‗sindagi majburlov chorasining aniq turini (O‗zR JK 93-moddasi) 
belgilaydi.
O‗zbekiston 
Respublikasi 
Oliy 
sud 
Plenumining 
2008-yil
12-dekabrdagi ―Ruhiy kasallikka chalingan shaxslarga nisbatan tibbiy yo‗sindagi 
majburlov choralarini qo‗llash bo‗yicha sud amaliyoti to‗g‗risida‖gi qaroriga 
asosan, aqli raso holatda jinoyat sodir etgan, biroq keyinchalik o‗z harakatlari 
ahamiyatini anglash yoki ularni boshqara olish imkoniyatidan mahrum qiladigan 
ruhiy kasallikka chalingan shaxs jazodan yoki uni o‗tashdan ozod etiladi.