Toshkent davlat yuridik universiteti jinoyat huquqi

№ 
Yosh 
Jinoyat kodeksining tegishli moddasi 
1. 
13 yosh 
97-moddaning ikkinchi qismi uchun; 
2. 
14 yosh 
97-moddasining birinchi qismi, 98, 104—106, 118, 119, 137, 
164—166, 169-moddalari, 173-moddasining ikkinchi va uchinchi 
qismlari, 220, 222, 247, 252, 263, 267, 271-moddalari, 277-
moddasining ikkinchi va uchinchi qismlari uchun;
3. 
16 yosh 
Mazkur jadvalning 1, 2, 4 satrlarida ko‗rsatilmagan boshqa barcha 
jinoyatlar uchun;
4. 
18 yosh 
122, 123, 125
1
, 127, 127
1
, 144, 146, 193—195, 205—210, 225, 
226, 230—232, 234, 235, 279—302-moddalarida nazarda tutilgan 
jinoyatlar uchun.

---

79 
tayinlanadi. Agar ekspert xulosasida eng kam va eng ko‗p muddat (masalan, 15, 17 
yosh oralig‗ida) ko‗rsatib aniqlab berilgan bo‗lsa, eng kam belgilab berilgan yosh 
miqdoridan olinib tug‗ilgan yili belgilanadi
16
. Shaxsning taxminan tug‗ilgan yili 
belgilanganda o‗sha yilning oxirgi kuni (31-dekabr) shaxsning tug‗ilgan kuni deb 
hisoblanadi. 
Agar shaxs tug‗ilgan kuni jinoyat sodir qilsa, uning jinoyat subyekti yoshiga 
to‗lgan yoki to‗lmaganligini masalasini aniqlash (13,14,16 yoki 18 yosh) uning 
tug‗ilgan kunidan emas, balki tug‗ilgan kunining ertasidan, ya‘ni soat kech 
24.00dan keyingi vaqtdan hisoblanadi. Masalan, A. shaxs o‗z tug‗ilgan kunida 
tanishi B. bilan o‗zaro janjallashib qolib, uni do‗pposlaydi. Natijada B. badaniga 
og‗ir tan jarohati yetkazazilishi oqibatida vafot etadi. Sud A.ni JKning 104-
moddasi 3-qismi ―d‖ bandi bilan aybdor deb topib, jazo tayinlaydi. Biroq, Oliy sud 
Jinoyat ishlari bo‗yicha sudlov hay‘ati bu jinoyatni qayta ko‗rib chiqib, A. bu 
jinoyatni sodir qilish vaqtida 13 yoshda bo‗lganligi va hali 14 yoshga to‗lmaganligi 
sababli unga nisbatan chiqarilgan hukmni bekor qiladi.
Bundan tashqari, aqliy rivojlanish darajasi yoshiga nisbatan orqada qolib 
ketgan shaxslar (infantilizm) aqli norasolar hisoblanmaydi. Garchi ularning aqliy 
rivojlanishi orqada qolib ketgan bo‗lsa-da, ular aqli raso hisoblanadi va shunga 
ko‗ra, ular muayyan jinoyatning subyekti hisoblanadi. Biroq sudlar bunday 
shaxslarga jazo tayinlashda mazkur holatni jazoni yengillashtiruvchi holat sifatida 
topishi mumkin.