Toshkent davlat yuridik universiteti jinoyat huquqi

Mazkur mulohazani tahlil qiling. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

75 
 
VIII BOB. JINOYAT SUBYEKTI 
 
Mazkur mavzuning yuridik texnikum o'quvchilari tomonidan o„rganilishi 
jinoyat subyekti tushunchasi va belgilari, aqli rasolik va aqli norasolik 
tushunchasi, jinoyat subyekti yoshi, jinoyatning maxsus subyekti, jinoyat subyekti 
va jinoyatchining shaxsi o„ziga xos jihatlarini yuridik tahlil qilish imkonini beradi.
 
 
8.1. Jinoyat subyekti tushunchasi va belgilari
 
Jinoyatning subyekti – Jinoyat kodeksi bilan taqiqlangan ijtimoiy xavfli 
qilmishni sodir qilgan va qonunga muvofiq ravishda jinoiy javobgarlikka tortilishi 
mumkin bo‗lgan yoshdagi jismoniy shaxsdir. O‗zbekiston Respublikasi Jinoyat 
kodeksining 17-moddasiga ko‗ra, jinoyat sodir etgunga qadar jinoyat qonunida 
belgilangan yoshga to‗lgan (JKning 17-moddasi), aqli raso (JK 18-moddasi, JK 
18
1
-moddasi), jismoniy shaxslar jinoyatning subyekti bo‗ladi.
Jinoyat subyektining ahamiyati quyidagilardan iborat: 
1) jinoyat tarkibi doirasiga maxsus subyekt jinoyatni kvalifikatsiya 
qilishning asosiy zaruriy belgisi sifatida kiritilgan. Masalan, Mansab soxtakorligi 
(JK 209-modda), Pora olish (JK 210-modda) jinoyatlarining subyekti bo‗lish 
uchun aybdor mansabdor shaxs bo‗lishi lozimligi;
2) jinoyat tarkibi doirasiga javobgarlikni og‗irlashtiruvchi belgisi sifatida 
kiritilgan. Masalan, takroran yoki xavfli retsidivist tomonidan nomusga tegish 
jinoyati sodir etilishi JK 118-modda 2-qismining ―b‖ bandi; o‗ta xavfli retsidivist 
tomonidan nomusga tegish jinoyati sodir etilishi JK 118-modda 3-qismining ―g‖ 
bandi bilan kvalifikatsiya qilinishi; 
3) jinoyat tarkibi doirasiga kiritilmagan, ammo sud jazo tayinlash vaqtida 
jazoni yengillashtiruvchi holat deb hisobga olishi mumkin. Masalan, JKning
55-moddasi ―j‖ bandida voyaga yetmaganning jinoyat sodir etishi; ―z‖ bandida 
homilador ayolning jinoyat sodir etishi; 
4) jinoyat tarkibi doirasiga kiritilmagan, ammo sud jazo tayinlash vaqtida 
jazoni og‗irlashtiruvchi holat deb hisobga olishi mumkin. Masalan, JKning
56-moddasi ―o‖ bandida mastlik holatida yoki giyohvandlik vositalari, ularning 

---

76 
analoglari, psixotrop yoxud odamning aql-irodasiga ta‘sir qiluvchi boshqa 
moddalar ta‘siri ostida jinoyat sodir etish.