Тошкент давлат юридик университети фуқаролик ҳУҚУҚИ дарслик II қисм

69-БОБ. МЕРОСНИ ЭГАЛЛАШ
1 §. Меросни қабул қилиш
Меросхўр ўзига тегишли лозим бўлган меросни ёки меросдаги улушини олиш ҳуқуқига мерос очилган вақтдан эътиборан эга бўлади. Меросни қабул қилиб олиш бир томонлама битим бўлиб, ворисликка чақирилган шахснинг эрки-иродаси билан амалга оширилади. Бошқа битимлар сингари меросни қабул қилиб олиш ҳам фақат муомала лаёқатига эга бўлган шахслар томонидан амалга оширилиши мумкин. Муомала лаёқатига эга бўлмаган ёки муомала лаёқати чекланган шахслар томонидан меросни қабул қилиб олишда ФКнинг 27-, 32-моддаларида назарда тутилган талабларга амал қилган ҳолда амалга оширилади. ФКнинг 1145-моддасига асосан меросхўр ўзига тегиши лозим бўлган меросни ёки унинг бир қисмини (улушини) олиш ҳуқуқига, агар у кейинчалик меросдан воз кечмаса, ворислик ҳуқуқидан маҳрум этилмаса, уни меросхўр деб тайинлаш тўғрисидаги васият фармойиши ҳақиқий эмас деб топилиши натижисида мерос олиш ҳуқуқини йўқотмаса, мерос очилган вақтдан эътиборан эга бўлади.
Меросни эгаллаш бир неча босқичлар ўз ичига олади. Меросхўр ёки меросхўрларнинг биргаликда меросни эгаллаш бўйича нотариусга ёки судга ариза билан мурожаат қилиш; мерос иши очиш; мерос таркиби ва меросхўрлар доираси, шунингдек кредиторларнинг мерос қолдирувчига нисбатан талабларини аниқлаш; мерос мол-мулки ҳисобидан тўланиши лозим бўлган харажатларни қоплаш; меросни тақсимлаш; нотариус томонидан меросга бўлган ҳуқуқ тўғрисида гувоҳнома бериш ёхуд суд томонидан мерос иши бўйича қарор чиқариш каби босқичлардан иборат.
Меросхўр мерос очилган жойдаги нотариусга меросни эгаллаш бўйича ариза билан мурожаат қилади. Агар низоли мерос иши бўлса, низо суд томонидан кўриб чиқилиб, тегишинча қарор чиқарилади. Шунингдек, нотариуснинг меросга бўлган ҳуқуқ тўғрисидаги гувоҳнома беришни рад этиши, меросга бўлган ҳуқуқ тўғрисидаги гувоҳномаси устидан меросхўр томонидан судга шикоят берилиши мумкин бўлиб, суд қарори асосида эгалланган мерос мулкига нисбатан нотариус томонидан меросга бўлган ҳуқуқ тўғрисида гувоҳнома берилиши шарт эмас.