Тошкент давлат юридик университети фуқаролик ҳУҚУҚИ дарслик II қисм

2-§. Омонат сақлашнинг алоҳида турлари

Фуқаролик кодексига кўра омонат сақлашнинг умумий қоидалари билан биргаликда омонат сақлашнинг алоҳида турларига оид нормалар белгиланган. Шунга кўра оонат сақлаш шартномасини оддий омонат ва алоҳида омонат турларига бўлиш мумкин. Оддий омонат сақлашда омонат сақлашнинг умумий қоидалари (ФКнинг 875-893-моддалари)ни қўллашнинг ўзи кифоя қилади. Омонатни сақлашнинг алоҳида турларига ломбардда омонат сақлаш, бойликларни банкда сақлаш, ашёларни тарнспорт ташкилотларининг юкхоналарида сақлаш, ашёни ташкилотларнинг кийимхоналарида сақлаш, ашёни меҳмонхонада сақлаш ва низоли ашёларни сақлаш (секвестр) киради. Бундан ташқари, омонат сақлашнинг махсус тури сифатида маданий бойликларни, музейга тегишли бўлган бойликлар ва бошқаларни омонат сақлаш ўз хусусиятларига эга. Буларни сақлашнинг ҳар бирида қўлланиладиган омонат сақлаш хизмати фаолияти бир-биридан ажралиб туради.

Амалиётда оддий (тинч) ва фавқулодда (ҳолатларда) омонат сақлаш шартномалари тузилиши мумкин.
Оддий ҳолатда омонат сақлаш шартномаси – тинчлик пайтида, Фуқаролик кодексида ўрнатилган қоидаларга риоя қиланган ҳолда тузилади. Фавқулодда ҳолатларда яъни турли табиий офатлар, харбий ҳолатлар, кутилмаган касалликларнинг тарқалиши натижасида тузиладиган омонат сақлаш шартномасини Фуқаролик кодекси билан ўрнатилган қоидаларнинг айримларига риоя қилмасдан ҳам тузишлари мумкин. Масалан, фуқаро мол-мулкини фавқулодда ҳолатларда омонат сақлаш шартномасининг ёзма шаклига риоя этмасдан ҳам омонат сақловчига топшириши мумкин.
Омонат сақлашнинг яна бир тури ашёни эгасизлантириб сақлашдир. Амалиётда ашёларни эгасизлантириб сақланганида сақлаш учун қабул қилинтан ашёлар бошқа юк топширувчиларнинг шунга ўхшаш ва шундай сифатли ашёлари билан аралаштириб юборилиши мумкин. Сақлаш учун топширилган бундай ашёлар, нарсалар бир-бирларига аралаштирилиши, яъни эгасизлантирилиши сабабли омонат қўйган шахс ўзи топширган буюмларни қайтиб олганида ўз буюмларини эмас, балки жисм ва хил жихатидан ўша буюмларга тўғри келадиган бошқа нарсаларни олади. Бундай сақлашга эгасизлантириб сақлаш деб айтилади.