Тошкент давлат юридик университети фуқаролик ҳУҚУҚИ дарслик II қисм

2.1. Ломбардда омонат сақлаш.

Ломбардда омонат сақлаш профессионал омонат сақлашнинг бир туридир. “Ломбардлар фаолиятини лицензиялаш тартиби тўғрисидаги Низом”га мувофиқ, ломбард сифатида махсус юридик шахс мақомига эга бўлган, фақатгина Ўзбекистон Республикаси Марказий банки томонидан бериладиган тегишли лицензия асосида фаолият юритувчи субъект бўлиши мумкин. Ломбард учун гаровга бериладиган қисқа муддатли қарз (кредит) бериш ва сақлаш бўйича хизматлар учун олинадиган ҳақ тадбиркорлик даромадининг манбаи ҳисобланганлиги сабабли, ломбардда омонат сақлаш ҳақ эвазига амалга ошириладиган битим ҳисобланади. Гаровэвазига кредит бериш ломбард ва мижоз ўртасида тузиладиган кредитшартномасива гаров шартномасиасосида амалга оширилади. Ломбардда омонат сақлаш шартномасига мувофиқ, фуқаролар ўзларига тегишли бўлган истеъмол қилинмайдиган ашёларни ҳақ эвазига келажакда ашёни, мулкни эгасига қайтариш шарти ёки мулк эгаси қайтариб олиш шарти билан топширади. Ломбардда сақланадиган объект сифатида шахсий истеъмол учун мўлжалланган (товар бўлмаган) кўчар ашё бўлиши мумкин. Юк топширувчи сифатида фақат сақлаш учун топширилаётган ашёнинг эгалари бўлган фуқаролар ҳисобланишади. Ушбу шартнома оммавий шартнома ҳисобланади, шунинг учун ломбардлар мазкур хизматни кўрсатилиши учун мурожаат қилган ҳар бир киши билан омонат сақлаш шартномасини тузиши лозим. Ломбард сақлаш учун қабул қилинган ашёлардан фойдаланишга ва тасарруф қилишга ҳақли эмас. Сақлаш ёки гаровда бўлган мол мулк йўқолган ёки шикастланган тақдирда ломбард агар мазкур ҳолат енгиб бўлмас куч натижасида рўй берганлигини исботлаб бера олмаса, гаров шартномасида ёки сақлаш учун қабул қилинганлик ҳақидаги паттада кўрсатилган мол мулк қийматни тўлашга мажбур бўлади.

Ломбард ундирув қаратилиши мумкин бўлмаган мол мулкни гаровга олишга ҳақли эмас.Ашёни ломбардда сақлаш шартномасининг тузилиши ашёни сақлаш учун топшириш йўли билан амалга оширилади ва юк топширувчига, бошқа шахсларга бериб бўлмайдиган, унинг номи ёзилган сақлов паттаси бериш йўли билан тасдиқланади. Ашёни сақлаш учун топширилаётганда тарафлар келишувига мувофиқ ашё баҳоланади. Баҳолаш суммаси ашёни сақлаш учун қабул қилинган пайтда ва жойда шу турдаги ва сифатдаги ашё бўйича сотувда ўрнатилган нархларга кўра аниқланади. Шунингдек, топширилаётган ашёнинг қиймати мустақил баҳоловчи ташкилотлар томонидан ҳам аниқланиши мумкин.