Toshkent davlat texnika universiteti tasdiqlayman

Mikrobning virulentlik kuchini aniqlash uchun bir necha oʻlchov birligidan foydalaniladi. Masalan, laboratoriya hayvonlarini 100% oʻldiradigan mikroblar miqdori oʻldiruvchi doza hisoblanadi, u Dcl (Dosis certa letalis) bilan ifodalanadi
Subletal doza 5-10% hayvonlarni nobud qiladi, LD₅₀ doza esa 50% hayvonlarni nobud qiluvchi mikroblar miqdorini bildiradi. Odatda organizmdan yangi ajratib olingan patogen mikroblarning virulentligi tashqi muhitda uzoq yashayotgan shunday mikroblarning virulentligiga qaraganda ortiqroq boʻladi. Mikroblarning virulentligi ancha oʻzgarishi mumkin. Mikroblar virulentligini sunʻiy yoʻl bilan kuchaytirish yoki tamomila yoʻq boʻlguncha kamaytirish mumkin. Bunday kulturalarni avirulent kulturalar deyiladi. Mikroblarni laboratoriya hayvonlariga “koʻchirish” (passaj) yoʻli bilan ularning virulentligi oʻzgartiriladi, ya’ni mikroblar ketma-ket bir necha hayvonga yuqtiriladi, shu bilan ularning virulentligi aksari kuchaytiriladi, mikroblar laboratoriya sharoitida bir oziqli muhitdan ikkinchi oziqli muhitga olib ekilganda esa ularning virulentligi susayadi. Virulentligi susaytirilgan patogen shtammlarni olish odam va hayvonlarni emlash (vaksinatsiya) uchun gʻoyat katta ahamiyatga egadir.
Mikroblarning virulentligi bir qancha omillarga bogʻliq. Mikroblarning koʻp turlari kapsula hosil qila oladi. Masalan, pnevmoniya (oʻpka yalligʻlanishi)ga sabab boʻladigan mikroblar-pnevmokokklar odam organizmida doimo kapsula hosil qiladi; kuydirgi tayoqchalari ham kapsula hosil qiladi. Kapsula mikroblarni fagositoz ta’siridan saqlaydi va ular organizmda tez koʻpayadi. Bir qancha mikroblar fermentlar ishlab chiqara oladi, bu fermentlar organizmning toʻqima va hujayralariga halokatli ta’sir eta oladi. Biriktiruvchi toʻqimaning asosiy qismlaridan biri boʻlmish gialuron kislotani parchalaydigan ferment-gialuronidaza shunday fermentlarga kiradi Gialuronidaza biriktiruvchi toʻqimaning mikroblarga nisbatan oʻtkazuvchanlik xossasini kuchaytiradi.
Fibrinolizin ta’sirida qon fibrini parchalanadi, proteolitik fermentlar toʻqimalarni eritib yuboradi va hokazo.
Shunday qilib, patogen mikroblarning bir qancha xossalari ularning odam va hayvonlar organizmiga nisbatan agressivligini ta’minlaydi. Mikroblarning toksinlari yanada koʻproq ahamiyatli hisoblanadi.