Toshkent davlat sharqshunoslik instituti xitoyshunoslik fakulteti xitoy tili va adabiyoti kafedrasi

Umumiy xulosalar  

Mazkur bitiruv  malakaviy  ishining xulosalari o‘rnida quyidagilarni aytish 

mumkin:  

1.Konstuksiya bu- 

ega-kesimli gaplar, fe‟l-to‘ldiruvchili gaplar, teng bog‟langan qo

‘shma gaplar va  ergashgan qo‘shma gaplarni birlashtiruvchi grammatik birlikdir; 

 

2.Murakkab konstruksiya-obyektivlik xususiyatiga ega bo‘lgan, gapda qo‟llanilish 

funksiyasiga ko‟ra o‘zgaruvchan, ega-kesimli gaplar, fe‟l-to‘ldiruvchili gaplar, teng 

bog‟langan  qo ‘ shma  gaplar  va    ergashgan  qo ‘ shma  gaplarni  birlashtiruvchi 

grammatik birlikdir;

 

3.Bugungi  kunga  qadar    grammatik  konstruksiyalar  mavzusiga  qator  tilshunoslar, 

xususan  WangLi,  LiDejin,  LiaoYunping,Xu  Yunqiang,Peng  Xiaochuan,  Zhao 

Yunping 

rus 

olimlaridan 

A.V.Zadoyenko,N.V.Kondrashevskiy,V.V.Potapov,I.NSolntsov,V.A  Kurdyumov 

---

49 

 

amerikalik  olimlar  CharlesFillmor,  PaulKey,  JorjLakofflarning  grammatik 

tadqiqotlarida  to‘xtalib  o‘tilgan,biroq  mavzu  bo‘yicha  alohida  tadqiqotlar 

kuzatilmaydi.  2010-yilda    nashrdan  chiqqan    “Xitoyshunoslikning  dolzarb 

masalalari    Republika    ilmiy-amaliy    konferensiyaning  materiallari”  maqolalari 

to‘plamida  Jiaohaoning  “Xitoy tiida mavjud konstruksiyalarning  tahlili”da  “好/

易/难+fe‟l+sifat”  konstruksiyalari tahlili berilgan. 

4.Boshqa 

tillarga 

qaraganda 

,xitoy 

tilida 

konstruksiyalar 

murakkab 

tuzilgan.Yuqorida ko„rib chiqilgan manabalar va ma‟lumotlarni umumlashtirganda 

shunday    fikrga  kelish  mumkinki,  xitoy  tilida  kiruvchi,izohlovchi,  teng    va 

ergashgan gaplarda  qo‘llaniluvchi  konstruksiyalar , fe‟l va sifatdan  oldin keluvchi 

konstruksiyalar mavjud.Ularning gapda qo‘llanilish usuli ham  turlicha . 

5.Bir-biriga    ma‟nosi  o ‘ xshash  bo ‘ lgan    konstruksiyalarning    gapda    qo

‘llanilishining farqli jihatlarini  bitiruv malakaviy ishi doirasida  o‘rganildi. 

6.虽然 Suīrán  va 固然 gùrán  ning  ma‟nolari    bir  xil  bo‘lsa-da,  lekin  ularning  

gapda    qo‘llanilish  usuli    har  xil.虽然 Suīrán  egadan  keyin  ham,oldin  ham  qo

‘llanilishi mumkin, 固然 gùrán odatda egadan keyin qo‘llaniladi. “从而 cóng‟ér va

进而 jìnér  ”nìng  foydalanish  usuli    bir  xil  emas,  从而 cóng‟ér  gapning  birinchi 

qismida  shart-sharoit va sabab tufayli  natjanìng kelib chiqishini ifodalaydi.” 进而

jìnér”esa  gapnìng  birinchi  bo‘lagida  ishharakat  asosida    keying  harakatni  yǔzaga 

kelishini ifodalaydi. “为的是 wèideshì”   oldingi gapda berilgan    qo‘llanilish usuli  

nima  uchunligiga    ko ‘ proq  urg‟u  bériladi.Odatda  bùnday  qo ‘ llanilish  usuli  

allaqachon    amalga  oshirilgan  ko‘pincha  1ta  ish  haqida    gapirilganda  qo‘llaniladi. 

---

50 

 

1-misolda” 批 评 你 pīpíngnǐ,”  allaqachon  sodir  bo ‘ lgan  ish-harakat  ,  “ 为的是

wèideshì”   ni 是为了 shì wèile bilan almashtirsa bo‘ladi. 

Mazkur    bitiruv  malakaviy  ishini    yozishda  46  ta  konstruksiya    qo‘llanildi  va 

ularning farqli jihatlari o‘rganildi.