ToshkeNt davlat pedagogika universiteti huzuridagi ilmiy darajalar beruvchi dss. 03/30. 01. 2020. Ped. 26. 01

Tadqiqotning maqsadi. Umumiy o‘rta ta’lim maktablari ona tili ta’limida 10-11-sinf o‘quvchilarining nutqiy kompetensiyalarini rivojlantirish metodikasini takomillashtirish bo‘yicha tavsiyalar ishlab chiqishdan iborat.
Tadqiqotning vazifalari:
nutqiy kompetensiyalarni rivojlantirishga oid pedagogik, psixologik va metodik adabiyotlarni o‘rganish, ona tili darslarida o‘quvchilarining nutqini o‘stirishning pedogogik imkoniyatlarini tahlil qilish;
tayanch va umumta’limda o‘quvchilarning nutqiy kompetensiyalarini rivojlantirishda uzluksizlikni ta’minlashning daraja ko‘rsatkichlarini takomillashtirish;
didaktik tamoyillar, nostandart mashq va topshiriqlar, innovatsion metodlar asosida o‘quvchilarning nutqiy kompetensiyalarni rivojlantirish metodikasini takomillashtirish;
ona tili darslarida o‘quvchilarning nutqiy kompetensiyalarini rivojlantirish metodikasini takomillashtirishga doir tajriba-sinov ishlari samaradorligini baholash hamda amaliy-metodik tavsiyalar ishlab chiqish.
Tadqiqotning ob’ekti ona tili ta’limida 10-11-sinf o‘quvchilarining nutqiy kompetensiyalarini rivojlantirish metodikasini takomillashtirish jarayoni bo‘lib, tajriba-sinov ishlariga Toshkent shahar Yakkasaroy tumanidagi 26-, Sergeli tumanidagi 267-, Chilonzor tumanidagi 184-, Surxondaryo viloyati Qumqo‘rg‘on tumanidagi 9-, Sirdaryo viloyati Mirzaobod tumanidagi 17-, 28-maktablarning 1024 nafar o‘quvchilari jalb etildi.
Tadqiqotning predmetini umumiy o‘rta ta’lim maktablari ona tili darslarida 10-11-sinf o‘quvchilarining nutqiy kompetensiyalarini rivojlantirishning shakli, metod va vositalari tashkil etadi.
Tadqiqotning usullari. Tadqiqotni amalga oshirish, ilmiy xulosalarga kelishda qiyosiy tahlil, pedagogik kuzatuv, uslubiy tahlil, pedagogik tajriba-sinov, matematik-statistik tahlil kabi usullardan foydalanildi.
Tadqiqotning ilmiy yangiligi quyidagilardan iborat:
ona tili darslarida o‘quvchilarning nutqiy kompetensiyalarini rivojlantirish metodikasi kommunikativ, integrativ, kreativ nutqiy bilim va ko‘nikmalarni hosil qilish, bayon etish uslublari imkoniyatlaridan ta’lim jarayonida og‘zaki va yozma nutqining o‘sish ko‘rsatkichini aniqlash asosida takomillashtirilgan;
ona tili darslarida nutqiy kompetensiyalarga ta’sir qiluvchi pedagogik vositalarni rivojlantirish tizimli, faoliyatli va shaxsga yo‘naltirilgan til o‘rganishga kommunikativ yondashuvlar mazmuni samaradorligini ta’minlashga qaratilgan nutqiy-didaktik, ijodiy-kommunikativ omillarni tavsiflash asosida takomillashtirilgan;
o‘quvchilarning nutqiy kompetensiyalarini rivojlantirish modeli og‘zaki va yozma nutqni korreksiyalashga qaratilgan nostandart, integrativ xarakterdagi mashq va topshiriqlar erkin muloqot qilishiga xizmat qiluvchi matnlarni mustaqil tinglab tushinish o‘quv motivlarini qaror toptirish asosida takomillashtirilgan;
o‘quvchilarning o‘qish, so‘zlash va yozish ko‘nikmalar og‘zaki va yozma nutqning komunikativ xususiyatlar hamda mashq va topshiriqlarni, muammolarni, vaziyatlarni samarali yechimlarining sifatlarini mutanosib tarzda rivojlantirilish asosida takomillashtirilgan.