Тошкент давлат иқтисодиёт университети

Сўров сифатини таъминлайдиган асосий қоидалар. Биринчидан, фақат маълумот тўплашнинг бошқа йўллари билан, масалан, расмий хужжатлар орқали жавоб олиш мумкин булмаган, асосий саволларгина киритилиши лозим.
Иккинчидан, саволлар респондентга тушунарли қилиб тузилиши, турлича маънолар касб этмаслиги, реснондентнинг маълумоти ва билимлар даражасига монанд бўлиши керак. Бунинг учун ҳар бир савол синовдан (мухокамадан) ўтказилади.
Учинчидан, саволлар, умуман олганда, респондент жавоб бера оладиган қилиб тузилиши зарур. Бунда хотира омили ва воқеанинг қачон юз бергани инобатга олинади.
Туртинчидан, саволлар респондентда ижобий реакция уйғотиб, аниқ жавоб беришга ундаши лозим. Бунинг учун улар етарли даражада мантикди ва мулойим қилиб тузилиши керак.
Интервью усули. Интервью - бу, интервьюернинг респондент билан бевосита, мақсадга мувофиқ сухбати орқали маълумот олиш усулидир. Фойдаланиш даражаси ва олинган маълумотнинг ишончлилиги бўйича у энг асосий усуллардан саналади. Социологик тадқиқотларда интервью усулини кўллашнинг асосий сохалари қўйидагилар:
- гипотезалар тузиш ва муаммони аникдаш;
- йирик миқёсдаги ижтимоий сўровлар ўтказиш услубиётини ишлаб чиқиш;
- кичик танловли ижтимоий-психологик тадқиқотларда маълумот тўплашнинг кўшимча усули сифатида;
- маълумот базасини аниқаш ва текшириш учун назорат тадқиқотларида.
Анкетали усул билан таққослаганда интервью усули бир қатор камчиликлар ва афзалликларга эга. Шу боис режалашда улардан қайси бири афзалроқ, яъни кам вақт ва маблағ сарфлаб, мухимроқ ва ишончли маълумот олиш мумкинлигини аниқлашга тўғри келади. Бу танлов тадқиқотнинг аниқ мақсад ва вазифалари, шунингдеқ ташкилий имкониятлари ва шароитларига борлиқ.
Анкетали ва интервью усуллари социолог ва респондентнинг савол-жавобга киришиш шакли билан фаркданади.
Интервью усулида тадқиқотчи ва респондент ўртасидаги контакт тадқиқотчи кўзда тутган саволларни бериш, ҳар бир киши билан сухбат ташкил этиш ва утказиш, олинган жавобларни йуриқ- номага мувофиқ белгилаш билан шугулланадиган интервьюер орқ- али амалга оширилади. Муайян хажмдаги маълумотни олиш учун тадқиқотчи интервью усулида анкетали усулга қараганда кўпроқ вақт ва маблағ сарфлайди.